ยี่หร่า นิยมนำมาทำเครื่องเทศ แต่งกลิ่นอาหาร ต้นยี่หร่าเป็นอย่างไร คุณค่าทางโภชนาการ สรรพคุณช่วยย่อยอาหาร ขับลม แก้ปวดท้อง แก้ท้องอืด โทษของยี่หร่ามีอะไรบ้าง
ยี่หร่า ( Tree basil ) ชื่อวิทยาศาสตร์ของยี่หร่า คือ Ocimum gratissimum L. สำหรับชื่อเรียกอื่นๆของยี่หร่า เช่น กะเพราญวณ จันทร์หอม เนียม จันทร์ขี้ไก่ เนียมต้น สะหลีดี หอมป้อม โหระพาช้าง กะเพราควาย หร่า เป็นต้น ยี่หร่าเป็นพืชตระกลูเดียวกับกระเพรา
ถิ่นกำเนิดของยี่หร่า นั้นอยู่ในแถบทะเลเมดิเตอร์เรเนียน อินเดีย และจีน การนำเอายี่หร่ามาใช้ประโยชน์มากมาย เช่น ใช้เป็นเครื่องปรุงอาหาร ช่วยดับคาว จากนั้นสัตว์ ช่วยในการถนอมอาหาร ประเภทเนื้อสัตว์ ช่วยป้องกันไม่ให้อาหารเน่า
ชนิดของยี่หร่า
สำหรับยี่หร่า สามารถแบ่งชนิดของยี่หร่าได้ 2 ชนิด ประกอบด้วย
- ยี่หร่าชนิดที่เรียกว่า เทียนขาว มีถิ่นกำเนิดในประเทศอินเดีย และ ประเทศจีน เมล็ดแห้งนำมาใช้เป็นเครื่องเทศและยาหอม
- ยี่หร่าไทย เป็นยี่หร่าที่นิยมกินใบ นำมารับประทานเป็นผักสด
ลักษณะของต้นยี่หร่า
ต้นยี่หร่า พืชล้มลุก เหมือนกระเพรา มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว สามารถขยายพันธ์โดยการเพาะเมล็ดพันธ์ และ การปักชำ ชอบดินร่วนซุยและมีความชื้นปานกลาง ลักษณะของต้นยี่หร่า มีดังนี้
- ลำต้นยี่หร่า ลำต้นอวบน้ำ อ่อน เป็นทรงพุ่ม ความสูงประมาณ 60 เซนติเมตร ลำต้นแก่เป็นสีน้ำตาล ลำต้นอ่อนสีเขียว แตกกิ่งก้านสาขาขนาดเล็ก
- ใบยี่หร่า ลักษณะเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับตามกิ่งก้าน ลักษณะของใบกลมรี ปลายใบแหลม ขอบใบหยัก ใบสีเขียว ผิวใบสากมือ มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว รสชาติเผ็ดร้อน
- ดอกยี่หร่า ลักษณะของดอกออกเป็นช่อ ดอกเป็นตามปลายยอด
- เมล็ดยี่หร่า เจริญเติบดตมาจากดอกยี่หร่า ลักษณะกลมรี ขนาดประมาณ 1 มิลลิเมตร เมล็ดอ่อนสีเขียว เมล็ดสุกสีน้ำตาลอ่อน นิยมนำมาตากแห้ง ทำเป็นเครื่องเทศที่ใช้ประกอบอาหาร ช่วยเพิ่มกลิ่นหอมให้อาหาร
คุณค่าทางโภชนาการของยี่หร่า
สำหรับการบริโภคยี่หร่า ใช้ประโยชน์จากหลายส่วน ทั้งใบ เมล็ด ราก ซึ่งนักโภชนาการได้คึกษาคุณค่าทางโภชนาการของใบยี่หร่า ขนาด 100 กรัม พบว่า มีสารอาหารสำคัญ ประกอบด้วย กากใยอาหาร 26.8 กรัม ไขมัน 0.6 กรัม โปรตีน 14.5 กรัม วิตามินบี1 0.10 มิลลิกรัม วิตามินบี2 0.25 มิลลิกรัม วิตามินบี3 0.62 มิลลิกรัม ธาตุแคลเซียม 2 มิลลิกรัม ธาตุฟอสฟอรัส 215 มิลลิกรัม และ ธาตุเหล็ก 25.5 มิลลิกรัม
สรรพคุณของยี่หร่า
การใช้ประโยชน์จากยี่หร่า ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์จาก การใบ ราก ลำต้น และ ผล ซึ่งสรรพคุณของส่วนต่างๆของยี่หร่า มีดังนี้
- ใบยี่หร่า สรรพคุณป้องกันมะเร็ง ช่วยบำรุงร่างกาย ช่วยขับเหงื่อ แก้คลื่นไส้อาเจียน ช่วยเจริญอาหาร แก้ปวดท้อง แก้ท้องอืดท้องแฟ้อ ช่วยขับลม ลดอาการปวดประจำเดือน ช่วยขับลม ทำให้กล้ามเนื้อมดลูกคลายตัว
- ลำต้นยี่หร่า สรรพคุณช่วยย่อยอาหาร แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ช่วบขับลม แก้ปวดท้อง
- รากแห้งยี่หร่า สรรพคุณช่วยย่อยอาหาร แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ช่วยขับลม แก้ปวดท้อง
- ผลยี่หร่า สรรพคุณช่วยฆ่าเชื้อจุลินทรีย์
โทษของยี่หร่า
สำหรับคนที่มีอาการแพ้ยี่หร่า อาจมีอาการระคายเคืองร่างกาย เกิดผื่นคัน หากพบว่ามีอาการแพ้ให้หยุดรับประทานทันที
