ดีปลี ( Long pepper ) สมุนไพรสรรพคุณหลากหลาย ลักษณะของต้นดีปลีเป็นอย่างไร คุณค่าทางโภชนาการ สรรพคุณของดีปลี เช่น ช่วยย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ โทษของดีปลี มีอะไรบ้าง
ดีปลี ( Long pepper ) สมุนไพรโบราณ แหล่งผลิตดีปลีที่ใหญ่ที่สุดในโลก คือ ประเทศอินโดนีเซียและประเทศมาเลเซีย ซึ่งประเทศไทยมีการปลูกดีปลีทางภาคใต้และภาคเหนือ ดีปลีนิยมนำผลมาทำเครื่องเทศ สรรพคุณช่วยย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ
ต้นดีปลี ( Long pepper ) ชื่อวิทยาศาสตร์ของดีปลี คือ Piper retrofractum Vahl พืชตระกลูพริกไทย ชื่อเรียกอื่นๆของดีปลี เช่น ดีปลีเชือก ( ภาคใต้ ) ปานนุ ( ภาคกลาง ) ประดงข้อ (ภาคกลาง) พิษพญาไฟ ปีกผัวะ เป็นต้น
ลักษณะของต้นดีปลี
ถิ่นกำเนิดของต้นดีปลีอยู่ที่เกาะโมลัคคาส ( Moluccas ) ที่มหาสมุทรอินเดีย เป็นไม้เถา เจริญเติบโตได้ดีในที่ชุ่มชื้น ชอบแสงแดดรำไร ลักษณะของต้นดีปลี มีดังนี้
- ลำต้นดีปลี ลักษณะเป็นเถา มีรากฝอยบริเวณข้อของลำต้น เพื่อยึดเกาะตามไม้ใหญ่ เถาดีปลีค่อนข้างเหนียว มีข้อนูน แตกกิ่งก้านสาขามาก
- ใบดีปลี ลักษณะเป็นใบเดี่ยว คล้ายไข่แกมขอบขนาน ใบสีเขียวเข้ม ลักษณะใบเป็นมัน ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบ
- ดอกดีปลี หรือ ผลดีปลี ลักษณะยาว ผลอัดกันแน่นเป็นช่อทรงกระบอก โคนใหญ่กว่าปลายไม่มาก ปลายผลดีปลีเล็กมน ผลดีปลีสดสีเขียว ผลสุกสีแดง ผิวของผลค่อนข้างหยาบ มีกลิ่นหอม รสเผ็ดร้อน
สรรพคุณของดีปลี
การใช้ประโยชน์จากดีปลีด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ได้หลายส่วน จากข้อมูลทางเภสัชวิทยาของดีปลี
พบว่าดีปลี มีฤทธิ์ต้านเชื้อราและเชื้อแบคทีเรีย ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร ช่วยให้นอนหลับ ลดไขมันในเส้นเลือด ลดระดับน้ำตาลในเลือด การใช้ประโยชน์จากดีปลี ใช้ ผล ใบ ราก ดอก และ ผล สรรพคุณของดีปลี มีดังนี้
- ผลดีปลี สรรพคุณแก้พิษงู ช่วยขับเสมหะ แก้ไอ ลดไข้ แก้ปวดฟัน รักษาอัมพฤกษ์ รักษาอัมพาต แก้อาการปวดเมื่อยตามเส้นเอ็น แก้ท้องร่วง ช่วยขับลม แก้จุกเสียดแน่นท้อง แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้คลื่นไส้อาเจียน แก้หอบหืด รักษาริดสีดวง แก้อาการวิงเวียนศีรษะ เป็นยาขับระดู
- รากดีปลี สรรพคุณช่วยลดไข้ รักษาอัมพฤกษ์ รักษาอัมพาต แก้ท้องร่วง แก้อาการจุกเสียด รักษาลำไส้อักเสบ ช่วยขับแก๊สในในกระเพาะอาหาร
- เถาดีปลี สรรพคุณช่วยขับเสมหะ แก้ปวดฟัน แก้อาการปวดท้อง ช่วยขับลม แก้จุกเสียด แก้อืดเฟ้อ รักษาท้องร่วง รักษาแผลฟกช้ำ แก้ปวดเมื่อยตามตัว ช่วยขับปัสสาวะ
- ใบดีปลี สรรพคุณแก้ไอ แก้อาการปวดเมื่อย แก้ปวดเส้นเอ็น
- ดอกดีปลี สรรพคุณแก้คลื่นไส้อาเจียน แก้เวียนหัว ช่วยขับลม แก้ท้องเสีย แก้ปวดท้อง รักษาโรคหืดหอบ ช่วยขับเสมหะ แก้อาการไอ รักษาโรคหลอดลมอักเสบ รักษาโรคริดสีดวงทวาร
โทษของดีปลี
สำหรับการใช้ประโยชน์จากดีปลี ด้านสมุนไพร มีข้อควรระวังในการรับประทานดีปลี ดังนี้
- การรับประทานดีปลีมากเกินไป จะทำให้กระเพาะอาหารอักเสบได้ หรือ แสบทวารหนักต้อนขับถ่าย เพราะ ดีปลีมีรสเผ็ดร้อน
- การกินดีปลีทำให้ร่างกายร้อน สำหรับผู้ป่วยที่มีไข้ ไม่ควรรับประทานดีปลี เพราะ จะทำให้ไข้สูงขึ้น
- สตรีมีตั้งครรภ์ ห้ามรับประทานดีปลี อาจจะทำให้แท้งบุตรได้ เพราะทำให้ความร้อนในร่างกายสูง เป็นอันตรายต่อบุตรในท้อง
