ดีปลี ( Long pepper ) สมุนไพรสรรพคุณหลากหลาย ลักษณะของต้นดีปลีเป็นอย่างไร คุณค่าทางโภชนาการ สรรพคุณของดีปลี เช่น ช่วยย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ โทษของดีปลี มีอะไรบ้าง

ดีปลี ( Long pepper ) สมุนไพรโบราณ แหล่งผลิตดีปลีที่ใหญ่ที่สุดในโลก คือ ประเทศอินโดนีเซียและประเทศมาเลเซีย ซึ่งประเทศไทยมีการปลูกดีปลีทางภาคใต้และภาคเหนือ ดีปลีนิยมนำผลมาทำเครื่องเทศ สรรพคุณช่วยย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ

ต้นดีปลี ( Long pepper ) ชื่อวิทยาศาสตร์ของดีปลี คือ Piper retrofractum Vahl พืชตระกลูพริกไทย ชื่อเรียกอื่นๆของดีปลี เช่น ดีปลีเชือก ( ภาคใต้ ) ปานนุ ( ภาคกลาง ) ประดงข้อ (ภาคกลาง) พิษพญาไฟ ปีกผัวะ เป็นต้น

ลักษณะของต้นดีปลี

ถิ่นกำเนิดของต้นดีปลีอยู่ที่เกาะโมลัคคาส ( Moluccas ) ที่มหาสมุทรอินเดีย เป็นไม้เถา เจริญเติบโตได้ดีในที่ชุ่มชื้น ชอบแสงแดดรำไร ลักษณะของต้นดีปลี มีดังนี้

• ลำต้นดีปลี ลักษณะเป็นเถา มีรากฝอยบริเวณข้อของลำต้น เพื่อยึดเกาะตามไม้ใหญ่ เถาดีปลีค่อนข้างเหนียว มีข้อนูน แตกกิ่งก้านสาขามาก
• ใบดีปลี ลักษณะเป็นใบเดี่ยว คล้ายไข่แกมขอบขนาน ใบสีเขียวเข้ม ลักษณะใบเป็นมัน ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบ
• ดอกดีปลี หรือ ผลดีปลี ลักษณะยาว ผลอัดกันแน่นเป็นช่อทรงกระบอก โคนใหญ่กว่าปลายไม่มาก ปลายผลดีปลีเล็กมน ผลดีปลีสดสีเขียว ผลสุกสีแดง ผิวของผลค่อนข้างหยาบ มีกลิ่นหอม รสเผ็ดร้อน

สรรพคุณของดีปลี

การใช้ประโยชน์จากดีปลีด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ได้หลายส่วน จากข้อมูลทางเภสัชวิทยาของดีปลี
พบว่าดีปลี มีฤทธิ์ต้านเชื้อราและเชื้อแบคทีเรีย ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร ช่วยให้นอนหลับ ลดไขมันในเส้นเลือด ลดระดับน้ำตาลในเลือด การใช้ประโยชน์จากดีปลี ใช้ ผล ใบ ราก ดอก และ ผล สรรพคุณของดีปลี มีดังนี้

• ผลดีปลี สรรพคุณแก้พิษงู ช่วยขับเสมหะ แก้ไอ ลดไข้ แก้ปวดฟัน รักษาอัมพฤกษ์ รักษาอัมพาต แก้อาการปวดเมื่อยตามเส้นเอ็น แก้ท้องร่วง ช่วยขับลม แก้จุกเสียดแน่นท้อง แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้คลื่นไส้อาเจียน แก้หอบหืด รักษาริดสีดวง แก้อาการวิงเวียนศีรษะ เป็นยาขับระดู
• รากดีปลี สรรพคุณช่วยลดไข้ รักษาอัมพฤกษ์ รักษาอัมพาต แก้ท้องร่วง แก้อาการจุกเสียด รักษาลำไส้อักเสบ ช่วยขับแก๊สในในกระเพาะอาหาร
• เถาดีปลี สรรพคุณช่วยขับเสมหะ แก้ปวดฟัน แก้อาการปวดท้อง ช่วยขับลม แก้จุกเสียด แก้อืดเฟ้อ รักษาท้องร่วง รักษาแผลฟกช้ำ แก้ปวดเมื่อยตามตัว ช่วยขับปัสสาวะ
• ใบดีปลี สรรพคุณแก้ไอ แก้อาการปวดเมื่อย แก้ปวดเส้นเอ็น
• ดอกดีปลี สรรพคุณแก้คลื่นไส้อาเจียน แก้เวียนหัว ช่วยขับลม แก้ท้องเสีย แก้ปวดท้อง รักษาโรคหืดหอบ ช่วยขับเสมหะ แก้อาการไอ รักษาโรคหลอดลมอักเสบ รักษาโรคริดสีดวงทวาร

โทษของดีปลี

สำหรับการใช้ประโยชน์จากดีปลี ด้านสมุนไพร มีข้อควรระวังในการรับประทานดีปลี ดังนี้

• การรับประทานดีปลีมากเกินไป จะทำให้กระเพาะอาหารอักเสบได้ หรือ แสบทวารหนักต้อนขับถ่าย เพราะ ดีปลีมีรสเผ็ดร้อน
• การกินดีปลีทำให้ร่างกายร้อน สำหรับผู้ป่วยที่มีไข้ ไม่ควรรับประทานดีปลี เพราะ จะทำให้ไข้สูงขึ้น
• สตรีมีตั้งครรภ์ ห้ามรับประทานดีปลี อาจจะทำให้แท้งบุตรได้ เพราะทำให้ความร้อนในร่างกายสูง เป็นอันตรายต่อบุตรในท้อง

มะลิ สุมนไพร พืชท้องถิ่น ดอกมะลิมีกลิ่นหอม นำดอกมาร้อยมาลัย ลักษณะของต้นมะลิ เป็นอย่างไร สรรพคุณของมะลิ เช่น ช่วยสมานแผล บำรุงหัวใจ แก้อักเสบ โทษของมะลิ

ต้นมะลิ ( jasmine) ชื่อวิทยาศาสตร์ของมะลิ คือ Jasminum sambac (L.) Aiton สำหรับมะลิมีชื่อเรียกอื่นๆ เช่น หม้อลี่ฮวา มะลิหลวง มะลิขี้ไก่  มะลิป้อม มะลิมะลิลา มะลิซ้อน เตียมูน บักหลี่ฮวย ข้าวแตก เซียวหน่ำเคี้ยง เป็นต้น

มะลิในประเทศไทย

ดอกมะลิ ในสังคมไทย เป็นดอกไม้ที่นิยมนำมาร้อยมาลัย ดอกมะลิ เป็นพืชเศรษฐกิจ อยู่คู่สังคมมาช้านาน ความหอมของดอกมะลินำมาแต่งกลิ่นอาหาร ร้อยมาลัยสำหรับบุชาพระ ไหว้ผู้ใหญ่ เพื่อแสดงความกตัญญูต่อผู้มีพระคุณ ต้นมะลิ ยังเป็น ไม้มงคล คนไทยโบราณยังเชื่ออีกว่า บ้านใดปลูกต้นมะลิไว้ประจำบ้าน จะทำให้คนในบ้านมีความบริสุทธิ์

ลักษณะของต้นมะลิ

ต้นมะลิ มีถิ่นกำเนิดของต้นมะลิอยู่ในประเทศอินเดีย เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก สามารถขยายพันธุ์ได้โดยการตอนกิ่งและการปักชำ ชอบดินร่วนซุย แสงแดดจัด ลักษณะของต้นมะลิ มีดังนี้

• ลำต้นมะลิ ความสูงประมาณ 1 ถึง 2 เมตร ลักษณะลำต้นกลม แตกกิ่งก้านสาขามากมาย
• ดอกมะลิ ลักษณะดอกออกเป็นกระจุก ในหนึ่งกระจุกมีหลายดอก มีสีขาว กลิ่นหอม ดอกตามซอกใบและปลายกิ่ง
• ใบมะลิ ใบสีเขียว ลักษณะเหมือนขนนก รูปไข่รี ปลายใบแหลม โคนใบมนสอบ ขอบใบเรียบ ใบเป็นมัน เป็นใบประกอบ ออกเรียกสลับกันตามกิ่งก้าน

สรรพคุณของมะลิ

สำหรับการใช้ประโยชน์จากต้นมะลิ ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์จาก ดอกมะลิ ใบมะลิ และ รากของต้นมะลิ สรรพคุณของมะลิ มีดังนี้

• ดอกมะลิ สรรพคุณบำรุงหัวใจ แก้ปวดหัว ช่วยผ่อนคลาย ลดความเครียด
• รากมะลิ สรรพคุณช่วยขับลม ขับประจำเดือน  แก้ร้อนใน แก้เสียดท้อง รักษาหลอดลมอักเสบ แก้ปวดเคล็ดขัดยอก
• ใบมะลิ สรรพคุณรักษาแผลเรื้อรัง รักษาแผลฟกชำ ลดไข้ แก้ปวดท้อง แก้แน่นท้อง รักษาอาการท้องเสีย บำรุงสายตา ช่วยขับถ่าย โรคผิวหนัง

โทษของมะลิ

สำหรับการใช้ประโยชน์จากต้นมะลิ ด้านการบำรุงร่างกายและรักษาโรค มีข้อควรระวังการใช้ประโยชน์จากมะลิ ดังนี้

• น้ำมันหอมระเหยจากดอกมะลิ ใช้ทาภายนอกเท่านั้น ห้ามรับประทาน หรือ ใส่ในอาหาร หรือ ขนม เป็นอันตรายต่อสตรีมีครรภ์
• รากของมะลิ มีความเป็นพิษ หากกินรากมะลิ อาจทำให้สลบได้