กระจับ พืชน้ำ หัวกระจับเหมือนเขาควาย สามารถรับประทานแทนแป้งได้ ลักษณะของต้นกระจับเป็นอย่างไร สรรพคุณของกระจับ เช่น บำรุงกำลัง แก้ปวดท้อง บำรุงผิว บำรุงกระดูก

ต้นกระจับ ภาษาอังกฤษ เรียก Water Chestnut ชื่อวิทยาศาสตร์ของกระจับ คือ Trapa bicornis Osbeck สำหรับชื่อเรียกอื่นๆของกระจับ เช่น กะจับ มาแง่ง พายับ เขาควาย เป็นต้น ประเทศที่มีการปลูกต้นกระจับจำนวนมาก เช่น จีน ไต้หวัน และ อินเดีย เป็นต้น ต้นกระจับแบ่งได้ 2 ประเภท คือ กระจับสองเขา และกระจับสี่เขา

ชนิดของต้นกระจับ

ต้นกระจับ จัดว่าเป็นพืชหรือวัชพืชทางน้ำ พบได้ทั่วไปตามแหล่งน้ำทั่วไป สามารถแบ่งออกได้ 2 ชนิด คือ กระจับสองเขา และ กระจับสี่เขา มีรายละเอียด ดังนี้

• กระจับสองเขา หรือ กระจับเขาควาย มีสองสายพันธ์ คือ กระจับเขาแหลม (Horn Nut) และ กระจับเขาทู่ (Water caltrops) สำหรับกระจับเขาแหลม และกระจับเขาทู่ มีการปลูกเพื่อรับประทานผล และ เพื่อจำหน่ายผล พบปลูกมากในชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง สุพรรณบุรี อุทัยธานี และ นครศรีธรรมราช
• กระจับสี่เขา มีสองสายพันธ์ คือ กระจ่อม (Jesuit Nut) และ กระจับ (Tinghara Nut) ในประเทศไม่นิยมปลูกเพื่อนำฝักมารับประทาน แต่ปลูกเพื่อใช้เป็นไม้ประดับ พบในจังหวัดนครสวรรค์

ต้นกระจับในประเทศไทย

กระจับ ในประเทศไทย มี 2 ชนิด คือ กระจับสองเขา เป็นสายพันธ์ที่นิยมรับประทานหัว รสชาติของกระจับจะมีรสหวานมัน เนื้อแน่น สามารถนำมาต้มกับน้ำตาลแล้วทำเป็นน้ำแข็งใสเป็นของหวาน และ  กระจับสี่เขา เป็นสายพันธ์ที่นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ ต้นกระจับพบมากในจังหวัดนครศรีธรรมราช  ฤดูกาลที่เหมาะสมในการปลูกกระจับ คือ เดือนพฤศจิกายน ถึง กุมภาพันธ์ ของทุกปี

ลักษณะของต้นกระจับ

ต้นกระจับเป็นพืชล้มรุก พืชน้ำ ซึ่งการขยายพันธุ์กระจับสามารถใช้การปักชำ ลักษณะของต้นกระจับ มีรายละเอียด ดังนี้

• ลำต้นกระจับ ลำต้นของกระจับจะหยั่งลึกลงดินใต้ และ ลำต้นอีกส่วนหนึ่งโผล่บนผิวน้ำ ลักษณะคล้ายต้นบัว ภายในลำต้นจะเป้นช่องอากาศ ลำต้นจะแตกไหลเลื้อยยาวเป็นข้อปล้อง
• ใบกระจับ ลักษณะของใบมี 2 ชนิด คือ ใบใต้น้ำ และ ใบเหนือผิวน้ำ ใบเหนือผิวน้ำฐานใบกว้าง ใบเป็นรูปข้าวหลามตัด ท้องใบ ก้านใบ และเส้นใบ เป็นสีน้ำตาลปนแดง ขอบใบด้านบนเป็นหยักคล้ายฟันเลื่อย ผิวใบเรียบ สีเขียว เป็นมัน และ ใบมีขนยาวปกคลุมหนาแน่น
• ดอกกระจับ ลักษณะเป็นดอกเดี่ยว ดอกแทงออกจากซอกใบเหนือน้ำ
• ผลของกระจับ หรือ ฝักกระจับ ฝักกระจับลักษณะเหมือนเขาควาย สองเขาหรือสี่เขา แล้วแต่สายพันธ์  ฝักเจริญเติบโตมาจากกลีบเลี้ยงของดอก เปลือกฝักแข็ง สีม่วงแดงจนถึงดำ เนื้อด้านฝักมีเนื้อสีขาว

คุณค่าทางโภชนาการของกระจับ

สำหรับการรับประทานกระจับเป็นอาหาร นิยมรับประทานฝักของกระจับ ชนิดสองเขา ซึ่งนักโภชนาการได้สึกษาคุณค่าทางโภชนาการของฝักกระจับขนาด 100 กรัม พบว่าให้พลังงานมากถึง 117 แคลอรี่ และ มีสารอาหารสำคัญ ประกอบด้วย โปรตีน 4.7 กรัม คาร์โบไฮเดรต 23.9 กรัม ไขมัน 0.3 กรัม แคลเซียม 20 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 150 มิลลิกรัม ธาตุเหล็ก 0.8 มิลลิกรัม วิตามินบี2 0.01 มิลลิกรัม และ ไนอาซีน 0.6 มิลลิกรัม

สรรพคุณกระจับ

สำหรับสรรพคุณของกระจับ ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์จาก ลำต้น ใบ เนื้อฝัก และ เปลือกฝัก สรรพคุณของกระจับ มีรายละเอียด ดังนี้

• ลำต้นกระจับ สรรพคุณเป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงครรภ์
• ใบกระจับ สรรพคุณใช้ถอนพิษต่างๆ ช่วยขับเสมหะ แก้ไอ ช่วยล้างลำไส้
• เนื้อฝักกระจับ สรรพคุณเป็นยาชูกำลัง บำรุงร่างกาย ช่วยบำรุงผิวพรรณ ช่วยเสริมสร้างกระดูก บำรุงครรภ์
• เปลือกฝัก สรรพคุณแก้ปวดท้อง แก้ท้องเสีย

โทษของกระจับ

กระจับเป็นพืชที่สามารถใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย ทั้งนำมารับประทาน หรือ นำมาเป็นไม้ประดับ โทษและข้อควรระวังในการใช้ประโยชน์จากกระจับ มีรายละเอียด ดังนี้

• ผลแก่ของกระจับ จะแหลมคม ฝังอยู่ใต้โคลนตม หากเหยียบเข้าไปอาจทำให้เกิดอาการบาดเจ็บได้
• ฝักกระจับไม่สามารถรับประทานทั้งเปลือกได้ การนำกระจับมารับประทานให้รับประทานส่วนเนื้อในของฝักกระจับ

Fongza.com เว็บไซต์ที่ทำเนื้อหาเกี่ยวกับการให้ความรู้ด้านสุขภาพ โดยเราเชื่อว่าสุขภาพที่ดีต้องดีทั้งสุขภาพกายและสุขภาพใจ เนื้อหาของเราจึงประกอบด้วย โรคต่างๆ การรักษาโรค สมุนไพร การเลี้ยงลูก แม่และเด็ก การออกกำลังกาย ความสวยความงาม โหงวเฮ้ง และ อาหารสุขภาพ โดยเน้นการให้ความรู้ ไม่ได้มีเจตนาให้คำวินิจฉัยการรักษาโรค การที่ท่านนำเนื้อหาของเราไปใช้ประโยชน์ให้ปรึกษาผู้เชียวชาญก่อน หากป่วยให้เข้ารับการรักษากับแพทย์เท่านั้น

ขอบคุณท่านผู้สนับสนุนการทำเนื้อหา ทรัพทย์ทวี จำหน่ายถุงกระสอบ ถุงกระสอบสำหรับงานขนย้ายต่างๆ ถุงสายรุ้ง ถุงไนลอน ถุงการ์ตูน และ ถุงล้อลาก ถุงราคาถูกที่ใครๆก็จับต้องได้

หญ้าคา วัชพืช มีประโยชน์หลากหลาย สมุนไพร ลักษณะของหญ้าคาเป็นอย่างไร สารในหญ้าคา สรรพคุณของหญ้าคา ช่วยขับปัสสาวะ รักษาหนองใน รักษานิ่ว โทษของหญ้าคามีอะไรบ้าง

ต้นหญ้าคา ภาษาอังกฤษ เรียก Alang-alang หรือ Blady grass ชื่อวิทยาศาสตร์ของหญ้าคา คือ Imperata cylindrica (L.) Raeusch. สำหรับชื่อเรียกอื่นๆของหญ้าคา คือ สาแล กะหี่ บร่อง ทรูล ลาลาง ลาแล แปะเม่ากึง เตี่ยมเซากึง คา แฝกคา ลาแล เก้อฮี เป็นต้น หญ้าคากับหญ้าแฝกป็นพืชคนละชนิด หญ้าคา เป็นพืชที่ถูกจัดเป็นพืชรุกราน ( invasive alien species ) ขยายพันธ์เร็วมาก หญ้าคาหนึ่งต้นสามรถผลิตเมล็ดพันธ์ได้ 3,000 เมล็ด และสามารถเจริญเติบโตได้ดีในทุกสภาพดิน

ลักษณะของหญ้าคา

ต้นหญ้าคา เป็นพืชที่ชอบแสงแดดและมีความทนทานสูง สามารถพบได้ตามพื้นที่รกร้าง ท้องทุ่งทั่วไป ตามหุบเขา และริมทาง ซึ่งโดยทั่วไปแล้ว หญ้าคาสามารถขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดพันธ์ ลักษณะของต้นหญ้าคา มีดังนี้

• ลำต้นหญ้าคา ลักษณะเป็นกอ ลำต้นอยู่ใต้ดินเป็นเส้นกลมทอดยาว มีข้อชัดเจน ผิวลำต้นเรียบ มีขนเล็กน้อย สามารถแตกกิ่งก้านสาขาและเลื้อยแผ่ได้มากมาย
• ใบหญ้าคา ลักษณะใบแบนเรียวยาว ใบแตกออกมาจากลำต้นที่อยู่ใต้ดิน  ท้องใบมีขนอ่อนๆ  ขอบใบแหลมคม
• ดอกหญ้าคา ลักษณะดอกเป็นช่อรูปทรงกระบอก มีขนฟูสีขาว ก้านดอกแทงออกจากปลายลำต้น หญ้าคาจะออกดอกในช่วงฤดูร้อน
• เมล็ดหญ้าคา ลักษณะเมล็ดแบนรี มีสีเหลือง เกาะอยู่ที่ดอกหญ้าคา สามารถขยายพันธ์ต่อได้

สารเคมีในหญ้าคา

รากหญ้าคามีสารสกัดเมทานอล หลายชนิด ประกอบด้วย 5-hydroxy-2-(2-phenylethyl) chromone , 5-hydroxy-2-[2-(2-hydroxyphenyl) ethyl] chromone ,  flidersiachromone และ hydroxy-2-styrylchromone ซึ่งพบว่าสาร 5-hydroxy-2(2-phenylethy) chromone และ 5-hydroxy-2-[2-(2-hyroxyphenyl) ethyl] chromone สามารถป้องกันพิษต่อเยื่อหุ้มเซลล์ประสาทได้ และ สารประกอบฟินอลิก อิมพิรานิน ( imperanene ) ในรากหญ้าคา สามารถยับยั้งการเกาะตัวกันของเกร็ดเลือด

สารสกัดจากเหง้าหญ้าคาแห้งสามารถยับยั้งเอนไซม์ HIV-1 protease และ ลดอาการแผลในกระเพาะอาหารได้

สรรพคุณของหญ้าคา

สำหรับการใช้ประโยชน์จากหญ้าคา ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์จาก ราก ใบ ดอก ช้อดอก และ ลำต้น สรรพคุณของหญ้าคา มีดังนี้

• รากหญ้าคา สรรพคุณช่วยลดความดันโลหิตสูง รักษาตาลขโมย แก้หอบหืด ช่วยหยุดเลือดกำเดา แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้ร้อนใน ช่วยขับปัสสาวะ แก้เกระเพาะปัสสาวะอักเสบ แก้บิด แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ แก้ปัสสาวะเป็นหนอง รักษาหนองใน ช่วยขับระดูขาว แก้ปวดท้องประจำเดือน แก้ไตอักเสบ บำรุงไต แก้ตัวบวม ช่วยเจริญอาหาร แก้อ่อนเพลีย ช่วยห้ามเลือด
• ดอกหญ้าคา สรรพคุณช่วยหยุดเลือดกำเดา แก้ไอ แก้อาเจียนเป็นเลือด แก้อุจจาระเป็นเลือด แก้ริดสีดวงทวาร  แก้กระเพาะปัสสาวะอักเสบ ช่วยห้ามเลือด
• ผลหญ้าคา สรรพคุณเป็นยาสงบประสาท ช่วยห้ามเลือด
• ใบหญ้าคา สรรพคุณแก้ลมพิษ รักษาผดผื่น ช่วยแก้อาการปวดเมื่อยหลังการคลอดบุตรของสตรี

โทษของหญ้าคา

สำหรับหญ้าคา มีประโยชน์ด้านการรักษาโรค แต่จำเป็นต้องได้รับคำแนะนำและใช้จากผู้เชี่ยวชาญ เพื่อการใช้อย่างถูกต้องและเหมาะสม โทษของหญ้าคา มีดังนี้

• ใบหญ้าคามีความแหลมคมมาก ให้ระวังในการเดินเข้าในดงหญ้าหรือระวังการจับใบหญ้า
• สำหรับผู้ที่มีปัญหาเรื่องการแข็งตัวของเกร็ดเลือด หรือ ผู้ที่รับยาต้านการแข็งตัวของเกร็ดเลือดอยู่ ไม่ควรใช้สมุนไพรหญ้าคา เนื่องจากในหญ้าคามีฤทธิ์ต้านการแข็งตัวของเกร็ดเลือด
• ไม่ควรใช้สมุนไพรจากหญ้าคาในปริมาณที่มากเกินไป หรือ ใช้ติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน สำหรับสตรีมีครรภ์หรือผู้ป่วยโรคเรื้อรังก่อนจะใช้สมุนไพรหญ้าคา ควรปรึกษาแพทย์ก่อนเสมอ

Fongza.com เว็บไซต์ที่ทำเนื้อหาเกี่ยวกับการให้ความรู้ด้านสุขภาพ โดยเราเชื่อว่าสุขภาพที่ดีต้องดีทั้งสุขภาพกายและสุขภาพใจ เนื้อหาของเราจึงประกอบด้วย โรคต่างๆ การรักษาโรค สมุนไพร การเลี้ยงลูก แม่และเด็ก การออกกำลังกาย ความสวยความงาม โหงวเฮ้ง และ อาหารสุขภาพ โดยเน้นการให้ความรู้ ไม่ได้มีเจตนาให้คำวินิจฉัยการรักษาโรค การที่ท่านนำเนื้อหาของเราไปใช้ประโยชน์ให้ปรึกษาผู้เชียวชาญก่อน หากป่วยให้เข้ารับการรักษากับแพทย์เท่านั้น

ขอบคุณท่านผู้สนับสนุนการทำเนื้อหา ทรัพทย์ทวี จำหน่ายถุงกระสอบ ถุงกระสอบสำหรับงานขนย้ายต่างๆ ถุงสายรุ้ง ถุงไนลอน ถุงการ์ตูน และ ถุงล้อลาก ถุงราคาถูกที่ใครๆก็จับต้องได้