สมุนไพรน่ารู้

ถุงลมโป่งพอง ภาวะเสี่ยงของคนสูบบุหรี่ อาการหายใจลำบาก เหนื่อยหอบ ไม่มีแรง ไอเรื้อรัง หายใจเป็นเสียงหวีด แนวทางการรักษาโรคนี้ทำอย่างไร การป้องกันโรคมีอะไรบ้าง

โรคถุงลมโป่งพอง ( Emphysema ) คือ โรคระบบทางเดินหายใจ เกิดจากการอุดกั้นที่ปอดแบบเรื้อรัง โรคนี้ส่วนใหญ่เกิดกับกลุ่มคนที่สูบบุหรี่ เป็นโรคยอดฮิด ติดอันดับโรคที่ทำทีคนเสียชีวิตมากที่สุดสิบอันดับแรก และ เกิดกับเพศชายมากกว่าเพศหญิง

สาเหตุของการเกิดโรคถุงลมโป่งพอง

โรคถุงลมโป่งพอง ส่วนมากเกิดในกลุ่มคนที่สูบบุหรี่ แต่ในทางการแพทย์ก็ยังไม่ทราบสรุปสาเหตุของการเกิดโรคที่แท้จริงว่ามาจากการสูบบุหรี่ แต่จากการศึกษาสถิติของผู้ป่วยโรคถุงลมโป่งพอง ผู้ป่วยที่สูบบุหรึ่มากกว่าผู้ไม่สูบถึง 6 เท่า ซึ่งสามารถสรุปปัจจัยที่มีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคถุงลมโป่งพอง มีดังนี้

• การสูบบุหรี่ติดต่อกันเป็นเวลานาน และ สูบในปริมาณที่มาก
• การถ่ายทอดทางพันธุกรรม ซึ่งพบว่ามาเอนไซม์ Alpha-one antitrypsin ที่ทำหน้าป้องการถูกทำลายเนื้อเยื่อ มีไม่เพียงพอในร่างกาย
• การได้รับสารพิษทางอากาศ ซึ่งเกิดจากสภาพแวดล้อม เช่น เหมืองถ่านหิน โรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น

กลไกการเกิดโรคถุงลมโป่งพอง

เมื่อควันบุหรี่หรือมลภาวะต่างๆเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจทำให้เกิดอาการอักเสบ ทำให้การทำงานของเอนไซม์ Alpha-one antitrypsin ลดลงหรือไม่ทำงาน เมื่อเอนไซม์ป้องการทำลายเนื้อเยื่อเกี่ยวพันไม่ทำงานผนังกั้นถุงลมเล็กๆจึงถูกทำลายถุงลมจึงมีลักษณะรวมกันเป็นถุงลมใหญ่เดียว การแลกเปลี่ยนก๊าซทำได้น้อยลงเนื่องจากจำนวนถุงลมลดลง เกิดการคลั่งของก๊าซ ปริมาณออกซิเจนในปอดลดลง จึงทำให้ผู้ป่วยต้องหายใจเร็วขึ้นมากขึ้นเพื่อให้ได้ออกซิเจนตามที่ร่างกายต้องการ เมื่อร่างกายมีออกซิเจนต่ำจะเหนื่อยง่าย หลอดเลือดบริเวณผนังถุงลมถูกทำลายด้วยทำให้หายใจลำบากมากยิ่งขึ้น

อาการโรคถุงลมโป่งพอง

สำหรับอาการจของโรคถุงลมโป่งพอง จะแสดงอาการอย่างชัดเจนที่ระบบทางเดินหายใจ แต่ก็มีทีี่ผู้ป่วยบางรายไม่แสดงอาการ ซึ่งสำหรับการสังเกตุอาการของโรคถุงลมโป่งพอง สามารถสังเกตุอาการต่างๆ ได้ดังนี้

• มีอาการไอ และ มีเสมหะ
• อาการเหนื่อล้า และ ไม่มีแรง มีอาการเหนื่อยแบบเฉียบพลัน กล้ามเนื้ออ่อนแรง
• เจ็บบริเวณหน้าอก เสียงหายใจดังวี๊ด บางรายอาจพบว่ามีริมฝีปากหรือเล็บเป็นสีคล้ำออกม่วงเทาหรือฟ้าเข้มเนื่องจากขาดออกซิเจน
• การหายใจเร็วผิดปกติ
• ความดันโลหิตสูง
• ตับโต มีอาการท้องมาน แขนขาบวม
• น้ำหนักตัวลดลง

การวินิจฉัยโรคถุงลมโป่งพอง

แนวทางการวินิจฉัยโรค แพทย์จะเริ่มจากการซักประวัติทางการแพทย์ พฤติกรรมการสูบบุหรี่ รวมถึงสภาพแวดล้อมของผู้ป่วย จากนั้นจะมีการตรวจเพิ่มเติม เช่น X-ray ปอด ตรวจสมรรถภาพปอด ( Spirometry ) และ ตรวจหาเอนไซม์ Alpha-one antitrypsin

 การรักษาโรคถุงลมโป่งพอง

แนวทางการรักษาโรคถุงลมโป่งพอง เนื่องจากโรคนี้ไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แนวทางการรักษาจะเน้นเรื่องการรักษาตามอาการ และ ชะลออาการโรค ปรับพฤติกรรมของผู้ป่วย แนวทางการรักษาโรค มีดังนี้

• ให้รหยุดการบุหรี่ รวมถึงหลีกเลี่ยงการสูดมลพิษ
• การรับประทานยารักษาอาการต่างๆ เช่น ยาลดการอักเสบ ยาลดความดันโลหิต ยาปฏิชีวนะตามเชื้อที่ได้รับ
• ผ่าตัดถุงลมที่โป่งพองออก เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยหายใจได้สะดวกขึ้น รวมถึงฟื้นฟูสมรรถภาพการหายใจ
• รับประทานอาหารให้เพียงพอ
• ในกรณีที่มีอาการรุนแรงต้องผ่าตัดเปลี่ยนปอด

การป้องกันโรคถุงลมโป่งพอง

สำหรับแนวทางการป้องกันโรค ต้องหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้สูดดมมลพิษต่างๆเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ แนวทางการป้องกันโรค มีดังนี้

• เลิกสูบบุหรี่
• หลีกเลี่ยงสภาพแวดล้อมที่มลพิษต่างๆ หากจำเป็นต้องใช้หน้ากากอนามัยป้องกันมลพิษเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจ
• พักผ่อนให้เพียงพอ
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์

โรคถุงลมโป่งพอง คนสูบบุหรี่มีโอกาสเกิดโรคนี้ ลักษณะอาการโรคนี้ หายใจลำบาก เหนื่อยหอบ ไม่มีแรง ไอเรื้อรัง หายใจเป็นเสียงหวีด แนวทางการรักษาโรคนี้ทำอย่างไร และ การป้องกันโรคมีอะไรบ้าง 

หัวใจพิการโดยกำเนิด ความผิดปรกติของเด็กตั้งแต่ในท้องแม่ อาการตัวเขียว หายใจแรง เหนื่อยง่าย ไม่กินอาหาร การรักษาโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด และ การป้องกันทำอย่างไร

โรคหัวใจพิการแต่กำเนิด คือ ความผิดปรกติของหัวใจโดยกำเนิด เกิดจากหัวใจไม่สามารถสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงเนื้อเยื้อต่างๆในร่างกายอย่างเพียงพอ ซึ่งจากสาเหตุนี้ส่งผลต่อร่างกายต่างๆ เช่น เหนื่อยง่าย หายใจเร็ว ตัวเล็กกว่าเด็กในวัยเดียวกัน โรคนี้เป็นสาเหตุการเสียชีวิตของเด็กเป็นอันดับหนึ่ง อัตราการเสียชีวิตมากถึงร้อยละ 80 ของเด็กที่ป่วยโรคหัวใจพิการโดยกำเนิด

สาเหตุการเกิดโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด

สำหรับโรคหัวใจพิการโดยกำเนิด ในปัจจุบันยังไม่สามารถทราบสาเหตุของการเกิดโรคที่ชัดเจนได้ แต่ความผิดปกติของหัวใจเกิดขึ้นตั้งแต่การสร้างอวัยวะตั้งแต่ทารกในครรภ์ของมารดา และอาจเกิดจากการติดเชื้อไวรัสในช่วง 3 เดือนแรกของการตั้งครรภ์ หรือ การถ่ายทอดทางกรรมพันธุ์ ซึ่งสามารถสรุปปัจจัยเสี่ยงของการเกิดโรคได้ดังนี้

• การถ่ายทอดทางพันธุกรรมจากมารดา
• ความผิดปกติของเด็กตั้งแต่ในครรภ์มารดา
• ภาวะการผิดปกติของโครโมโซม ซึ่งพบมากในเด็กกลุ่มดาวน์ซินโดรม
• การติดเชื้อโรคในระหว่างการตั้งครรภ์
• การได้รับสารเคมีตั้งแต่ในครรภ์มารดา เช่น สารเคมี ยาเสพติดต่างๆ

ชนิดของโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด

สำหรับโรคหัวใจพิการโดยกำเนิด สามารถแบ่งชนิดของโรคได้ 2 ชนิด คือ หัวใจพิการชนิดเขียว และ หัวใจพิการชนิดไม่เขียว รายละเอียด ดังนี้

• หัวใจพิการโดยกำเนิดชนิดเขียว เกิดจากความผิดปกติของหัวใจและหลอดเลือด เกิดภาวะขาดออกซิเจนทำให้ผิวเป็นสีเขียวคล้ำม่วง ซึ่งสามารถสังเกตุเห็นได้ชัดเจน คือ ขณะเด็กร้องไห้ หรือ เด็กดูดนม จะเขียวมากขึ้น
• หัวใจพิการโดยกำเนิดชนิดไม่เขียว เกิดจากความผิดปกติในโครงสร้างของระบบหลอดเลือดและหัวใจ อาจเกิดที่ผนังกั้นหัวใจมีรูลิ้นหัวใจปิดไม่สนิท หรือไม่กว้างเท่าปกติ

อาการโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด

สำหรับอาการของโรคหัวใจพิการโดยกำเนิด จะแสดงอาการให้เห็นจากลักษณะการหายใจและผิวพรรณ โดยสามารถสังเกตุอาการผิดปรกติเบื้องต้นได้ ดังนี้

• ผิวเป็นสีเทา หรือ สีเขียว โดยเฉพาะ ริมฝีปาก ผิวหนัง นิ้วมือ และเท้า
• อาการหายใจผิดปรกติ หายใจเร็ง เจ็บหน้าอก และ หายใจลำบาก
• มีอาการบวม โดยเฉพาะ ขา ท้อง และ รอบดวงตา
• ไม่ยอมกินอาหาร
• การเจริญเติยโตของเด็กช้า ไม่เป็นตามปรกติ
• เหนื่อยง่าย
• เวียนหัว หรือ หมดสติ
• หัวใจเต้นผิดปกติ

การรักษาโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด

แนวทางการรักษาโรคหัวใจพิการโดยกำเนิด สามารถใช้การรักษาได้หลายวิธี ซึ่งขึ้นอยู่กับดุลย์พินิจของแพทย์ และ ความรุนแรงของอาการป่วย โดยวิธีที่แพทย์อาจนำมาใช้ในการรักษา มีดังนี้

• การใช้ยารักษา เป็นการให้ยาเพื่อช่วยการทำงานของหัวใจ เช่น ยาละลายลิ่มเลือด ยารักษาหัวใจเต้นผิดจังหวะ ยาขับปัสสาวะ เป็นต้น
• การใช้เครื่องกระตุ้นหัวใจ ช่วยปรับการทำงานของหัวใจให้กลับมาเต้นปกติ
• การสวนหัวใจและหลอดเลือด เพื่อปิดหลอดเลือดหรือผนังหัวใจที่มีรูเปิดผิดปกติ เป็นต้น
• การผ่าตัดหัวใจ ต้องผ่าตัดเปิดหัวใจเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น เช่น ปิดรอยรั่วในหัวใจ ซ่อมแซมลิ้นหัวใจ ขยายหลอดเลือด เป็นต้น
• การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจ หากปัญหามีความซับซ้อนและการรักษาไม่ได้ผล อาจต้องผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจ

การป้องกันโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด

สำหรับแนวทางการป้องกันโรค ควรลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคหัวใจพิการโดยกำเนิด จากการวางแผนการตั้งครรภ์ และ ดูแลทารกตั้งแต่ในครรภ์ แนวทางการป้องกันโรค มีดังนี้

• ควรปรึกษาแพทย์ เรื่องการใช้ยา และ การรับประทานอาหาร ในระหว่างการตั้งครรภ์
• หากคนในครอบควรมีประวัติโรคหัวใจพิการ ควรปรึกษาแพทย์และเข้ารับการตรวจคัดกรองโรคทางพันธุกรรม
• เข้ารับการฉีดวัคซีนป้องกันโรคหัดเยอรมันก่อนตั้งครรภ์
• หลีกเลี่ยงความเสี่ยงของการติดเชื้อระหว่างตั้งครรภ์
• หลีกเลี่ยงเครื่องดื่มสุรา การสูบบุหรี่ ระหว่างตั้งครรภ์

โรคหัวใจพิการโดยกำเนิด ความผิดปรกติตั้งแต่ในท้องแม่ ควรดูแลร่างกายในขณะตั้งครรภ์ ลักษณะอาการเด็กตัวเขียว หายใจแรง เหนื่อยง่าย ไม่กินอาหาร แนวทางการรักษาโรคหัวใจพิการแต่กำเนิด และ การป้องกันโรค ทำอย่างไร