ส้มแขก สมุนไพร ผลส้มแขกรสเปรี้ยว นิยมนำมาทำอาหารในรสเปรี้ยว ต้นส้มแขกเป็นอย่างไร สรรพคุณของส้มแขก เช่น ลดความดัน ลดน้ำหนัก บำรุงเลือด โทษของส้มแขก มีอะไรบ้าง

ส้มแขก ( Garcinia ) ชื่อวิทยาศาสตร์ของส้มแขก คือ Garcinia atroviridis Griff. ex T.Anderson สำหรับชื่อเรียกอื่นๆของส้มแขก เช่น ชะมวงช้าง ส้มควาย อาแซกะลูโก ส้มพะงุน ส้มมะอ้น ส้มมะวน มะขามแขก เป็นต้น ถิ่นกำเนิดของส้มแขก คือ ประเทศอินเดียและศรีลังกา ซึงในประเทศไทยสามารถพบได้ทางภาคใต้ ยะลา ปัตตานี และ นราธิวาส

ผลส้มแขก นิยมนำมาทำอาหาร โดยเฉพาะอาหารอินเดีย ผลส้มแขกมีรสเปรี้ยว นำมาใช้ทำอาหารแทนน้ำมะชามเปียกได้ สำหรับอาหารไทย นิยมนำส้มแขกใช้ทำาอาหาร เช่น แกงส้ม แกงเลียง ต้มเนื้อ ต้มปลา เป็นต้น

ลักษณะของต้นส้มแขก

ต้นสมแขก เป็นไม้ยืนต้น พืชตระกลูมังคุด นิยมรับประทานผล ให้รสเปรี้ยว การขยายพันธุ์ของส้มแขก สามารถขยายพันธ์โดยการเพาะเมล็ดพันธ์ และ การเสียบยอด ลักษณะของต้นส้มแขก มีดังนี้

• ลำต้นส้มแขก ความสูงประมาณ 10 เมตร ลักษณะของเนื้อไม้แข็ง เปลือกลำต้นมีสีเขียว และ สีน้ำตาลอมดำ ลำต้นมียางสีเหลือง
• ใบส้มแขก ลักษณะใบเป็นใบเดี่ยว ผิวใบเรียบ ขอบใยเรียบ ลักษณะมันวาว ปลายใบแหลม ใบอ่อนสีน้ำตาลอมแดง ใบแห้งจะเป็นสีน้ำตาล
• ดอกส้มแขก ลักษณะดอกออกเป็นช่อ โดยดอกออกตามปลายยอด กลีบดอกด้านนอกสีเขียว ส่วนกลีบดอกด้านในสีแดง
• ผลส้มแขก ลักษณะเป็นผลเดี่ยว เป็นแฉกๆลักษณะกลมมน ผิวของผลเรียบ ผลอ่อนสีเขียว ผลแก่สีเหลือง ขนาดใกล้เคียงกับผลกระท้อน เนื้อผลแข็ง ผลมีรสเปรี้ยว ภายในผลมีเมล็ด

สารสำคัญในส้มแขก

ในผลส้มแขก มีสารสำคัญ คือ HCA “Hydroxycitric Acid” สารชนิดนี้มีคุณสมบัติช่วยยับยั้งการสร้างไขมัน จากการกินอาหารประเภทคาร์โบไฮเดรต นอกจากนี้ ในผลส้มแขก มีกรดอินทรีย์ เช่น กรดซิตริก ( Citric Acid ) กรดโดคีคาโนอิค ( Dodecanoic Acid ) กรดออกตาดีคาโนอิค ( Octadecanoic acid ) และ กรดเพนตาดีคาโนอิค ( Pentadecanoic acid )

สรรพคุณของส้มแขก

สำหรับการนำส้มแขกมาใช้ประโยน์ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์ได้จาก ใบ ดอก ราก และ ผล สรรพคุณของส้มแขก มีดังนี้

• ดอกส้มแขก สรรพคุณช่วยแก้ไอ ช่วยขับเสมหะ ช่วยลดความดัน รักษาเบาหวาน
• ผลส้มแขก สรรพคุณช่วยลดความดัน ช่วยเจริญอาหาร ช่วยเร่งการเผาผลาญอาหาร ช่วยดักจับแป้งและไขมันจากอาหาร ช่วยทำให้ลำไส้เกิดการเคลื่อนไหวตัวได้เร็วขึ้น ลดน้ำหนัก  ช่วยลดไขมันส่วนเกิน ช่วยบำรุงร่างกาย บำรุงกำลัง
• รากส้มแขก สรรพคุณช่วยบำรุงเลือด เป็นยาแก้กระษัย บรรเทาอาการปวดท้องในสตรีมีครรภ์ เป็นยาระบายอ่อนๆ ขับปัสสาวะ รักษานิ่ว
• ใบส้มแขก สรรพคุณช่วยขับถ่าย แก้ท้องผูก

โทษของส้มแขก

สำหรับการใช้ประโยชน์ส้มแขก ทั้งจากส่วนของต้นสด หรือ สารสกัดจากส้มแขก มีข้อควรระวังในการใช้ประโยชน์ ดังนี้

• ผลิตภัณฑ์ที่สกัดจากส้มแขก ไม่ควรใช้กับสตรีตั้งครรภ์ หรือ สตรีระหว่างการให้นมบุตร เพราะอาจส่งผลต่อฮอร์โมนเพศ
• ความเป็นกรดของสารสกัดจากส้มแขก หากรับประทานมาก อาจทำให้เกิดการระคายเคืองกระเพาะอาหาร ทำให้ปวดท้อง
• ผู้ป่วยซึมเศร้า โรคอัลไซเมอร์ ไม่ควรรับประทานส้มแขก เนื่องจากสารHCA อาจมีผลกระทบต่อการสร้าง acetylcholine ในสมอง

ส้มแขก สมุนไพร ผลส้มแขกรสเปรี้ยว นิยมนำมาทำอาหารในรสเปรี้ยว ลักษณะของส้มแขก เป็นอย่างไร สรรพคุณของส้มแขก เช่น ลดความดัน ลดน้ำหนัก บำรุงเลือด โทษของส้มแขก มีอะไรบ้าง

มะนาว พืชพื้นบ้าน นิยมนำมาปรุงรสชาติอาหารให้รสเปรี้ยว ลักษณะของต้นมะนาว คุณค่าทางอาหารและสรรพคุณของมะนาว เช่น บำรุงผิวพรรณ บำรุงเลือด ลดอักเสบ โทษของมะนาว

ต้นมะนาว ( Lime ) ชื่อวิทยาศาสตร์ของมะนาว คือ Citrus aurantiifolia (Christm.) Swingle มะนาวเป็นพืชในตระกูลเดียวกันกับส้ม (RUTACEAE) ชื่อเรียกอื่นๆของมะนาว เช่น ส้มมะนาว โกรยชะม้า ปะนอเกล มะนอเกละ มะเน้าด์เล ปะโหน่งกลยาน ลีมานีปีห์ หมากฟ้า เป็นต้น

มะนาว จัดว่าเป็นพืชมหัศจรรย์ พืชเศรษฐกิจ ที่มีความต้องการใช้สูง จากการศึกษาสารในมะนาว พบว่า น้ำมะนาว มีสารฟลาโวนอยด์ สูง ซึ่งมีประโยชน์ช่วยลดอาการอักเสบ และ รักษาระดับความดันโลหิตให้อยู่ในภาวะปรกติ สำหรับการนำมะนาวมาใช้ประโยชน์ นิยมนำมาใช้เป็นเครื่องปรุงรสชาติ ให้รสเปรี้ยว มีการนำเอามะนาวมาแปรรูปเป็นอาหารหลายรูปแบบ เช่น มะนาวดองเปรี้ยวหวาน มะนาวแช่อิ่ม มะนาวผง และ น้ำมะนาวสำเร็จรูป

ลักษณะของต้นมะนาว

ต้นมะนาว เป็นพืชพื้นเมืองของประเทศในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะในประเทศไทย สำหรับการปลูกมะนาวนั้น สามารถขยายพันธ์ได้โดยการปักชำ ทาบกิ่ง และ การเพาะเมล็ดพันธ์ุ ต้นมะนาวมีหลากหลายสายพันธ์ุ ซึ่งมีคุณสมบัติที่แตกต่างกัน สำหรับ ลักษณะของต้นมะนาว มีลักษณะดังนี้

• ลำต้นของมะนาว ลักษณะเป็นไม้พุ่ม มีความสูงประมาณ 2 เมตร เปลือกของลำต้นมีสอง สี เปลือกอ่อนสีเขียว เปลือกแก่มีสีน้ำตาล ลำต้นมีหนามแหลมคม ซึ่งหนามมักอยู่ตามซอกใบ
• ใบมะนาว เป็นใบเดี่ยว เรียงสลับกันตามกิ่งก้านของลำต้น ใบมีลักษณะรี ผิวใบเรียบ มันวาว สีเขียวสด ปลายใบแหลม
• ดอกมะนาว ลักษณะเป็นดอกเดี่ยว ดอกออกเป็นช่อ มีสีขาว คล้ายรูปทรงกระบอก
• ผลมะนาว พัฒนามาจากดอกมะนาว ผลสดมะนาวมีลักษณะกลม ผิวเรียบ มีสีเขียว ภายในผลชุ่มน้ำ ผิวเปลือกของมะนาวมีต่อมน้ำมันที่ผิว
• เมล็ดมะนาว ลักษณะของเมล็ดคลายหยดน้ำ ปลายเมล็ดแหลม มีรสขม เมล็ดของมะนาวอยู่ในผลมะนาว ซึ่งเมล็ดสามารถนำไปขยายพันธุ์ได้

สายพันธุ์ของมะนาว

สำหรับมะนาวมีหลายสายพันธุ์ แต่สายพันธุ์มะนาวที่นิยมปลูกในประเทศไทย มี 4 สายพันธุ์ คือ มะนาวไข่ มะนาวแป้น มะนาวหนัง และ มะนาวทราย โดยรายละเอียด ดังนี้

• มะนาวไข่ ลักษณะเปลือกบาง ผลกลม หัวท้ายยาว สีอ่อนคล้ายไข่เป็ด
• มะนาวแป้น ลักษณะผลใหญ่กลม เปลือกบาง มีน้ำมะนาวมาก นิยมใช้บริโภคเชิงพาณิชย์ โดยสายพันะุ์ พันธุ์แป้นรำไพ และแป้นดกพิเศษ นิยมปลูกมากที่สุด
• มะนาวหนัง ลักษณะผลกลม เปลือกหนา สามารถเก็บรักษาได้นาน
• มะนาวทราย ไม่นิยมนำมาบริโภค เนื่องจากน้ำมะนาว มีรสขม นิยมนำมาปลุกเป็นไม้ประดับ เนื่องจากต้นมะนาวทรายลักษณะเป็นพุ่มสวน ให้ผลตลอดปี

สำหรับ มะนาวสายพันธุ์อื่น ๆ แต่ไม่นิยมปลูกในประเทศไทย เช่น มะนาวตาฮิติ มะนาวหวาน มะนาวปีนัง มะนาวโมฬี มะนาวพม่า มะนาวเตี้ย เป็นต้น

คุณค่าทางโภชนาการของมะนาว

สำหรับมะนาว นิยมใช้ประโยชนืจากน้ำมะนาว ซึ่งนักโภชนาการได้ศึกษาคุณค่าทางโภชนาการของมะนาว ได้ข้อมูลที่น่าสนใจ ดังนี้

น้ำมะนาว มีสารเคมีสำคัญเป็รส่วนประกอบ คือ กรดมาลิค ( Malic Acid ) กรดแอสคอร์บิก ( Ascorbic Acid ) และ กรดซิตริค ( Citric Acid )

คุณค่าทางโภชนาการของผลมะนาว ขนาด 100 กรัม พบว่าให้พลังงานมากถึง 30 กิโลแคลอรี มีสารอาหารสำคัญประกอบด้วย คาร์โบไฮเดรต 10.5 กรัม น้ำตาล 1.7 กรัม กากใยอาหาร 2.8 กรัม ไขมัน 0.2 กรัม โปรตีน 0.7 กรัม วิตามินบี1 0.03 มิลลิกรัม วิตามินบี2 0.02 มิลลิกรัม วิตามินบี3 0.2 มิลลิกรัม วิตามินบี5 0.217 มิลลิกรัม วิตามินบี6 0.046 มิลลิกรัม วิตามินบี9 8 ไมโครกรัม วิตามินซี 29.1 มิลลิกรัม ธาตุแคลเซียม 33 มิลลิกรัม ธาตุเหล็ก 0.6 มิลลิกรัม ธาตุแมกนีเซียม 6 มิลลิกรัม ธาตุฟอสฟอรัส 18 มิลลิกรัม ธาตุโพแทสเซียม 102 มิลลิกรัม และ ธาตุโซเดียม 2 มิลลิกรัม

สรรพคุณของมะนาว

สำหรับ มะนาว สามารถนำมาใช้ประโยชน์ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค ได้หลากหลาย และ สามารถใช้ได้แทบบทุกส่วนของต้น ทั้ง ใบมะนาว รากมะนาว เปลือกผลมะนาว น้ำมะนาว โดย สรรพคุณของมะนาว มีรายละอียด ดังนี้

• ใบมะนาว สามารถช่วยขับปัสสาวะ แก้ไอ ช่วยฆ่าเชื้อโรคในลำคอ แก้อาการเวียนหัว รักษาไข้ทับระดู ช่วยบำรุงเลือด
• รากมะนาว สามารถช่วยขับปัสสาวะ แก้ไอ ช่วยฆ่าเชื้อโรคในลำคอ แก้อาการเวียนหัว รักษาไข้ทับระดู ช่วยบำรุงเลือด
• เปลือกผลมะนาว สามารถช่วยรักษาโรคกระเพาะอาหารอักเสบ แก้เวียนหัว รักษาหูด
• น้ำมะนาว สามารถช่วยแก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้ปวดท้อง แก้ท้องร่วง ช่วยขับพยาธิไส้เดือน เป็นยาระบาย แก้ท้องผูก ช่วยขับปัสสาวะ รักษาโรคนิ่ว รักษาอาการระดูขาว ช่วยรักษาอาการลิ้นเป็นฝ้า ใช้เป็นน้ำยาบ้วนปาก ช่วยลดอาการเหงือกบวม ช่วยบรรเทาอาการคอแห้ง ช่วยขับเสมหะ เป็นยาอายุวัฒนะ ช่วยการเจริญอาหาร รักษาโรคความดันโลหิตสูง รักษาเลือดออกตามไรฟัน ช่วยบำรุงโลหิต รักษาโรคโลหิจาง แก้โรคเหน็บชา รักษาอาการร้อนใน ช่วยบำรุงกำลัง บรรเทาอาการอ่อนเพลีย ช่วยบรรเทาอาการปวดตามข้อ รักษาโรคผิวหนัง รักษาโรคกลาก รักษาโรคเกลื้อน รักษาหิด รักษาโรคน้ำกัดเท้า ช่วยรักษาแผล รักษาแผลน้ำร้อนลวก ช่วยบรรเทาอาการคันหนังศีรษะ ช่วยกระตุ้นประสาท
• น้ำมัันหอมระเหยจากมะนาว สามารถช่วยลดความเครียด ทำให้หลับง่ายขึ้น ช่วยประตุ้นประสาท ช่วยบรรเทาโรคหอบหืด ทำความสะอาดจมูก

โทษของมะนาว

สำหรับการใช้ประโยชน์จากมะนาว อย่างปลอดภัยต้องบริโภคหรือใช้ประโยชน์จากมะนาวอย่างถูกต้องและในปริมาณที่เหมาะสม จึงจะไม่เกิดอันตราย และ ได้รับผลประโยชน์สูงสุดจากมะนาว โดยข้อควรระมัดระวังในการใช้ประโยชน์จากมะนาว มีดังนี้

• น้ำมะนาว มีความเป็นกรด หากสัมผัสเข้ากับผิวหนังอาจทำให้เกิดการระคายเคืองได้
• สำหรับคนที่มีปัญหาโรคเเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร การรับประทานน้ำมะนาวสดๆ โดยไม่มีการเจือจากให้รสชาติอ่อนลง อาจทำให้เกิดการระคายเครื่องระบบทางเดินอาหารได้ เนื่องจากน้ำมะนาวมีความเป็นกรด
• กรดจากน้ำมะนาว ทำให้ฟันกดกร่อนง่าย ไม่ควรอมน้ำมะนาวไว้ในปากนานๆ
• ความเปรี้ยวจากน้ำมะนาว ช่วยลดกลิ่นคาว และ กำจัดแบคทีเรีย แต่การกินเปรี้ยวมากเกิน เป็นอันตรายต่อสุขภาพกระดูกได้

มะนาว พืชพื้นบ้าน นิยมนำน้ำจากผลมะนาว มาปรุงรสชาติอาหาร ให้รสเปรี้ยว ลักษณะของต้นมะนาว เป็นอย่างไร ประโยชน์และคุณค่าทางอาหารของมะนาว สรรพคุณของมะนาว เช่น บำรุงผิวพรรณ บำรุงเลือด ลดอาการอักเสบ เป็นต้น โทษของมะนาว มีอะไรบ้าง