บอระเพ็ด รสขม ใช้ทำยารักษาโรคได้มากมาย นิยมใช้เถามาปรุงยา สรรพคุณของบอระเพ็ด บำรุงผิวพรรณ ช่วยเจริญอาหาร บำรุงเลือด สามารถประใช้ประโยชน์ได้ทุกส่วน
บอระเพ็ด ภาษาอังกฤษ เรียก Heart leaved moonseed ชื่อวิทยาศาตร์ของบอระเพ็ด คือ Tinospora crispa (L.) Hook. f. & Thomson สำหรับชื่ออื่นๆของบอระเพ็ด เช่น จุ่งจิง เครือเขาฮอ ตัวเจตมูลยาน เถาหัวดำ เจตมูลหนาม หางหนู เป็นต้น
ลักษณะของต้บอระเพ็ด
ต้นบอระเพ็ด เป็นพืชท้องถิ่น สามารถพบได้ทุกภาคของประเทศไทย และ สามารถพบมากตามป่าดงดิบและป่าเบญจพรรณ บอระเพ็ดจะเป็นเภาเกาะตามพุ่มไม้ใหญ่ เถาบอระเพ็ดจะเลื้อยตามต้นไม้ต่างๆ สามารถขยายพันธ์โดยการเพาะเมล็ดพันธุ์ และ การปักชำ ลัษณะของต้นบอระเพ็ด มีดังนี้
- ลำต้นบอระเพ็ด เป็นลักษณะเถาไม้เนื้ออ่อน ยาวมากกว่า 10 เมตร ผิวของลำต้นเป็นตะปุ่มตะป่ำ เถามีสีเขียวเข้ม และหากเถามีอายุมากจะเปลี่ยนเป็นสีเหลือง เถาบอระเพ็ดน้ำยางสีเหลือง เถาบอระเพ็ดรสขมจัด
- ใบบอระเพ็ด เป็นลักษณะใบเดี่ยว เรียงสลับกันจามเถา ลัษณะของใบคล้ายรูปหัวใจ เหมือนใบพลู ขอบใบเรียบ ปลายใบมีหยัก ใบบอระเพ็ดมีสีเขียวเข้ม มีขนอ่อนๆ
- ดอกบอระเพ็ด ลักษณะเป็นช่อ ดอกออกตามซอกใบ เกสรมีสีขาว
- ผลบอระเพ็ด ลักษณะกลมรี มีเปลือกบางๆห่อหุ้ม ผลบอระเพ็ดมีสีเขียว และ ผลสุกมีสีเหลือง
สรรพคุณของบอระเพ็ด
บอระเพ็ดมีรสขม นิยมนำมาทำยารักษาโรค สำหรับการใช้ประโยชน์จากบอระเพ็ดด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์จาก ใบ เถา ผล ดอก และ ราก ซึ่งสรรพคุณของบอระเพ็ด มีดังนี้
- ใบบอระเพ็ด สรรพคุณบำรุงผิวพรรณ ช่วยชะลอวัย บำรุงเส้นผม ทำให้เส้นผมดกดำ แก้ผมร่วง แก้อาการคันหนังศีรษะ รักษารังแค รักษาชันนะตุ บำรุงร่างกาย เป็นยาอายุวัฒนะ ลดความอ้วน ลดความดัน บำรุงเลือด ช่วยลดไข้ สร้างความชุ่มชื่นในลำคอ บำรุงเหงือกและฟัน ช่วยขับพยาธิ แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย ช่วยรักษาโรคผิวหนัง
- ดอกบอระเพ็ด สรรพคุณช่วยฆ่าพยาธิในท้อง ช่วยฆ่าพยาธิในฟัน และ ช่วยฆ่าพยาธิในหู แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย
- รากบอระเพ็ด สรรพคุณเป็นยาอายุวัฒนะ เสริมสร้างภูมิต้านทานโรค ป้องกันมะเร็ง ลดความดัน ช่วยเจริญอาหาร ช่วยดับพิษร้อน ช่วยลดไข้ บำรุงเหงือกและฟัน แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ ช่วยขับลม แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย
- เถาบอระเพ็ด สรรพคุณบำรุงร่างกาย แก้กระหายน้ำ เป็นยาอายุวัฒนะ ลดน้ำตาลในเลือด รักษาเบาหวาน ลดความดันโลหิต ช่วยเจริญอาหาร แก้ร้อนใน ช่วยขับเหงื่อ ช่วยลดไข้ รักษาไข้มาลาเรีย บำรุงเลือด บำรุงเหงือกและฟัน แก้ปวด ช่วยขับพยาธิไส้เดือน ช่วยบำรุงน้ำดี แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย ช่วยรักษาโรคผิวหนัง
- ผลบอระเพ็ด สรรพคุณใช้ลดไข้ บำรุงเหงือกและฟัน แก้ปวดเมื่อยตามร่างกาย
โทษของบอระเพ็ด
สำหรับการใช้ประโยชน์จากบอระเพ็ด มีข้อควรระวัง ดังนี้
- กบอระเพ็ดการใช้เป็นเวลานานและในประมาณมากๆติดต่อกัน อาจทำให้มือเท้าเย็น แขนขาหมดแรงได้
- มีการศึกษาสารสกัดจากบอระเพ็ด ทดลองในหนูขาว พบว่าการบริโภคบอระเพ็ดในปริมาณมากติดต่อเป็นเวลานานเป็นพิษต่อไต ทำให้เป็นพิษต่อไตได้ สำหรับผู้ป่วยโรคตับและโรคไตไม่ควรรับประทานบอระเพ็ดในปริมาณมากๆติดต่อกันนานๆ
