กระจับ พืชน้ำ หัวกระจับเหมือนเขาควาย สามารถรับประทานแทนแป้งได้ ลักษณะของต้นกระจับเป็นอย่างไร สรรพคุณของกระจับ เช่น บำรุงกำลัง แก้ปวดท้อง บำรุงผิว บำรุงกระดูก

ต้นกระจับ ภาษาอังกฤษ เรียก Water Chestnut ชื่อวิทยาศาสตร์ของกระจับ คือ Trapa bicornis Osbeck สำหรับชื่อเรียกอื่นๆของกระจับ เช่น กะจับ มาแง่ง พายับ เขาควาย เป็นต้น ประเทศที่มีการปลูกต้นกระจับจำนวนมาก เช่น จีน ไต้หวัน และ อินเดีย เป็นต้น ต้นกระจับแบ่งได้ 2 ประเภท คือ กระจับสองเขา และกระจับสี่เขา

ชนิดของต้นกระจับ

ต้นกระจับ จัดว่าเป็นพืชหรือวัชพืชทางน้ำ พบได้ทั่วไปตามแหล่งน้ำทั่วไป สามารถแบ่งออกได้ 2 ชนิด คือ กระจับสองเขา และ กระจับสี่เขา มีรายละเอียด ดังนี้

• กระจับสองเขา หรือ กระจับเขาควาย มีสองสายพันธ์ คือ กระจับเขาแหลม (Horn Nut) และ กระจับเขาทู่ (Water caltrops) สำหรับกระจับเขาแหลม และกระจับเขาทู่ มีการปลูกเพื่อรับประทานผล และ เพื่อจำหน่ายผล พบปลูกมากในชัยนาท สิงห์บุรี อ่างทอง สุพรรณบุรี อุทัยธานี และ นครศรีธรรมราช
• กระจับสี่เขา มีสองสายพันธ์ คือ กระจ่อม (Jesuit Nut) และ กระจับ (Tinghara Nut) ในประเทศไม่นิยมปลูกเพื่อนำฝักมารับประทาน แต่ปลูกเพื่อใช้เป็นไม้ประดับ พบในจังหวัดนครสวรรค์

ต้นกระจับในประเทศไทย

กระจับ ในประเทศไทย มี 2 ชนิด คือ กระจับสองเขา เป็นสายพันธ์ที่นิยมรับประทานหัว รสชาติของกระจับจะมีรสหวานมัน เนื้อแน่น สามารถนำมาต้มกับน้ำตาลแล้วทำเป็นน้ำแข็งใสเป็นของหวาน และ  กระจับสี่เขา เป็นสายพันธ์ที่นิยมปลูกเป็นไม้ประดับ ต้นกระจับพบมากในจังหวัดนครศรีธรรมราช  ฤดูกาลที่เหมาะสมในการปลูกกระจับ คือ เดือนพฤศจิกายน ถึง กุมภาพันธ์ ของทุกปี

ลักษณะของต้นกระจับ

ต้นกระจับเป็นพืชล้มรุก พืชน้ำ ซึ่งการขยายพันธุ์กระจับสามารถใช้การปักชำ ลักษณะของต้นกระจับ มีรายละเอียด ดังนี้

• ลำต้นกระจับ ลำต้นของกระจับจะหยั่งลึกลงดินใต้ และ ลำต้นอีกส่วนหนึ่งโผล่บนผิวน้ำ ลักษณะคล้ายต้นบัว ภายในลำต้นจะเป้นช่องอากาศ ลำต้นจะแตกไหลเลื้อยยาวเป็นข้อปล้อง
• ใบกระจับ ลักษณะของใบมี 2 ชนิด คือ ใบใต้น้ำ และ ใบเหนือผิวน้ำ ใบเหนือผิวน้ำฐานใบกว้าง ใบเป็นรูปข้าวหลามตัด ท้องใบ ก้านใบ และเส้นใบ เป็นสีน้ำตาลปนแดง ขอบใบด้านบนเป็นหยักคล้ายฟันเลื่อย ผิวใบเรียบ สีเขียว เป็นมัน และ ใบมีขนยาวปกคลุมหนาแน่น
• ดอกกระจับ ลักษณะเป็นดอกเดี่ยว ดอกแทงออกจากซอกใบเหนือน้ำ
• ผลของกระจับ หรือ ฝักกระจับ ฝักกระจับลักษณะเหมือนเขาควาย สองเขาหรือสี่เขา แล้วแต่สายพันธ์  ฝักเจริญเติบโตมาจากกลีบเลี้ยงของดอก เปลือกฝักแข็ง สีม่วงแดงจนถึงดำ เนื้อด้านฝักมีเนื้อสีขาว

คุณค่าทางโภชนาการของกระจับ

สำหรับการรับประทานกระจับเป็นอาหาร นิยมรับประทานฝักของกระจับ ชนิดสองเขา ซึ่งนักโภชนาการได้สึกษาคุณค่าทางโภชนาการของฝักกระจับขนาด 100 กรัม พบว่าให้พลังงานมากถึง 117 แคลอรี่ และ มีสารอาหารสำคัญ ประกอบด้วย โปรตีน 4.7 กรัม คาร์โบไฮเดรต 23.9 กรัม ไขมัน 0.3 กรัม แคลเซียม 20 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 150 มิลลิกรัม ธาตุเหล็ก 0.8 มิลลิกรัม วิตามินบี2 0.01 มิลลิกรัม และ ไนอาซีน 0.6 มิลลิกรัม

สรรพคุณกระจับ

สำหรับสรรพคุณของกระจับ ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์จาก ลำต้น ใบ เนื้อฝัก และ เปลือกฝัก สรรพคุณของกระจับ มีรายละเอียด ดังนี้

• ลำต้นกระจับ สรรพคุณเป็นยาบำรุงกำลัง บำรุงครรภ์
• ใบกระจับ สรรพคุณใช้ถอนพิษต่างๆ ช่วยขับเสมหะ แก้ไอ ช่วยล้างลำไส้
• เนื้อฝักกระจับ สรรพคุณเป็นยาชูกำลัง บำรุงร่างกาย ช่วยบำรุงผิวพรรณ ช่วยเสริมสร้างกระดูก บำรุงครรภ์
• เปลือกฝัก สรรพคุณแก้ปวดท้อง แก้ท้องเสีย

โทษของกระจับ

กระจับเป็นพืชที่สามารถใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย ทั้งนำมารับประทาน หรือ นำมาเป็นไม้ประดับ โทษและข้อควรระวังในการใช้ประโยชน์จากกระจับ มีรายละเอียด ดังนี้

• ผลแก่ของกระจับ จะแหลมคม ฝังอยู่ใต้โคลนตม หากเหยียบเข้าไปอาจทำให้เกิดอาการบาดเจ็บได้
• ฝักกระจับไม่สามารถรับประทานทั้งเปลือกได้ การนำกระจับมารับประทานให้รับประทานส่วนเนื้อในของฝักกระจับ

Fongza.com เว็บไซต์ที่ทำเนื้อหาเกี่ยวกับการให้ความรู้ด้านสุขภาพ โดยเราเชื่อว่าสุขภาพที่ดีต้องดีทั้งสุขภาพกายและสุขภาพใจ เนื้อหาของเราจึงประกอบด้วย โรคต่างๆ การรักษาโรค สมุนไพร การเลี้ยงลูก แม่และเด็ก การออกกำลังกาย ความสวยความงาม โหงวเฮ้ง และ อาหารสุขภาพ โดยเน้นการให้ความรู้ ไม่ได้มีเจตนาให้คำวินิจฉัยการรักษาโรค การที่ท่านนำเนื้อหาของเราไปใช้ประโยชน์ให้ปรึกษาผู้เชียวชาญก่อน หากป่วยให้เข้ารับการรักษากับแพทย์เท่านั้น

ขอบคุณท่านผู้สนับสนุนการทำเนื้อหา ทรัพทย์ทวี จำหน่ายถุงกระสอบ ถุงกระสอบสำหรับงานขนย้ายต่างๆ ถุงสายรุ้ง ถุงไนลอน ถุงการ์ตูน และ ถุงล้อลาก ถุงราคาถูกที่ใครๆก็จับต้องได้

ลูกสำรอง พุงทะลาย สมุนไพร ช่วยลดความอ้วน ต้นสำรองเป็นอย่างไร คุณค่าทางโภชนาการ สรรพคุณบำรุงร่างกาย แก้เจ็บคอ เป็นยาระบาย ช่วยขับพยาธิ โทษของลูกสำรองมีอะไรบ้าง

ต้นสำรอง ภาษาอังกฤษ เรียก Malva nut ชื่อวิทยาศาสตร์ของลูกสำรอง คือ Scaphium scaphigerum (Wall. ex G. Don) G.Planch. พืชตระกูลชบา สำหรับชื่อเรียกอื่นๆของสำรอง เข่น หมากจอง บักจอง ท้ายเภา ฮวงไต้ไฮ้ พ่างต้าห่าย เป็นต้น สำหรับต้นสำรอง สามารถพบได้ทั่วไปในป่าดงดิบ และ ป่าพื้นราบ ของประเทศแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น ไทย พม่า เวียดนาม มาเลเซีย และ อินโดนีเซีย สำหรับในประเทศไทยพบต้นสำรองมากในทางภาคตะวันออก จังหวัดระยอง จันทบุรี และ ตราด เป็นต้นฃ

ลูกสำรอง มีสรรพคุณเด่น คือ ช่วยลดความอ้วน มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่ง คือ พุงทะลาย เนื่องจากลูกสำรอง เมื่อรับประทานเข้าไปจะพองตัวได้ดี ทำให้ร่างกายรู้สึกอิ่มไม่หิว ช่วยกำจัดไขมัน และ ช่วยดูดซับไขมันและขับถ่ายออกมาทางอุจจาระได้ดี

ลักษณะของต้นสำรอง

ต้นสำรอง เป็นไม้ยืนต้น พบทั่วไปตามป่าดงดิบและป่าตามพื้นราบ สามารถขยายพันธ์โดยการเพาะเมล็ดพันธ์ ซึ่งรายละเอียดของต้นสำรอง มีดังนี้

• ลำต้นสำรอง ลักษณะลำต้นกลม เนื้อไม้เป็นไม้เนื้อแข็ง ความสูงประมาณ 20 ถึง 40 เมตร เปลือกของลำต้นแตกสะเก็ด สีน้ำตาล เปลือกด้านในมีสีน้ำตาลอมแดง
• ใบสำรอง ลักษณะเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกันตามกิ่ง ใบเป็นรูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบมน สีเขียวเข้ม ใบเป็นมัน ขอบใบเป็นลูกคลื่นเล็กน้อย
• ดอกสำรอง ลักษณะดอกเป็นช่อ ออกดอกบริเวณกิ่ง กลีบดอกสีขาว เกสรตัวผู้สีเหลือง และ เกสรตัวเมียสีแดง ดอกสำรองจะออกดอกประมาณเดือนมกราคมของทุกปี
• ผลของลูกสำรอง ลักษณะของผลคล้ายรูปไข่ ผลดิบสีเขียว ผลแก่สีน้ำตาล ส่วนท้ายของผลจะมีแผ่นบางๆสีน้ำตาลคล้ายใบเรือ เรียกว่า ปีก
• เมล็ดสำรอง ลักษณะผลรีคล้ายกระสวย เปลือกของเมล็ดสำรองแข็ง สีน้ำตาล

คุณค่าทางโภชนาการของลูกสำรอง

สำหรับการนำสำรองมารับประทานเป็นอาหาร นิยมนำลูกสำรองมารับประทาน ซึ่งนักโภชนาการได้ศึกษาคุณค่าทางโภชนาการของลูกสำรอง ขนาด 100 กรัม พบว่าให้พลังงาน 4,175.24 แคลอรี มีสารอาหารสำคัญประกอบด้วย กากใยอาหาร 64.12 – 76.45% โปรตีน 3.75-9.5 % ไขมัน 0.41 – 9.5%  คาร์โบไฮเดรต 62% ซึ่งคาร์โบไฮเดรตที่พบส่วนมากเป็นน้ำตาลโมโนแซกคาไรด์ ได้แก่ Arabinose , Galactose , Glucose , Mannose , Rhamnose และ Xylose เป็นต้น นอกจากนี้ในลูกสำรอง พบว่ามีสาร Glucorine 15% , Pentose 24% และสาร Bassorin เป็นต้น

สรรพคุณของลูกสำรอง 

สำหรับการนำสำรองมาใช้ประโยชน์เพื่อการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์จาก ผลสำรอง หรือ ลูกสำรอง ใบ เปลือก แก่นไม้ และ ราก สรรพคุณของสำรอง มีรายละเอียด ดังนี้

• ลูกสำรอง สรรพคุณช่วยควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด รักษาโรคเบาหวาน ช่วยลดไขมันในเส้นเลือด ลดความอ้วน ช่วยกระชับร่างกาย ช่วยลดความดันโลหิต ป้องกันโรคหัวใจ บรรเทาอาการไข้ แก้ร้อนใน แก้กระหายน้ำ แก้ไอ แก้เจ็บคอ ช่วยขับลม ช่วยบำรุงสำไส้ ช่วยกระตุ้นการขับถ่าย แก้ท้องเดิน แก้ท้องเสีย และ บรรเทาอาการตาอักเสบ รักษาตาบวมแดง
• ใบสำรอง สรรพคุณช่วยขับลม และ เป็นยาถ่ายพยาธิ
• เปลือกลำต้น สำรองสรรพคุณช่วยลดไข้ แก้ท้องเสีย รักษาโรคเลื้อน
• แก่นไม้ต้นสำรอง สรรพคุณช่วยลดไข้ แก้ท้องเสีย รักษาโรคเลื้อน
• รากต้นสำรอง สรรพคุณแก้ท้องเสีย แก้พยาธิผิวหนัง แก้ไอ และ ช่วยขับลม

โทษของสำรอง 

สำหรับการใช้ประโยชน์จากสำรอง ปัจจุบันมีการนำลูกสำรอง มาทำ น้ำสำรอง รับประทาน เชื่อว่าจะช่วยลดความอ้วน และ เป็นยาบำรุงร่างกาย แต่การรับประทานมากเกินไปอาจจะทำให้เกิดโทษได้ ซึ่งโทษของสำรอง มีรายละเอียด ดังนี้

• สำรองจะมีฤทธิ์กระตุ้นการทำงานของเม็ดเลือดขาว จึงเหมาะสำหรับผู้ที่มีร่างกายเป็นปกติ แต่ไม่แนะนำสำหรับเด็ก ผู้เป็นภูมิแพ้ และ สตรีมีครรภ์ เนื่องจากบุคคลเหล่านี้มีภูมิที่ไว อาจทำให้เกิดอาการแพ้ได้ง่ายขึ้น

ลูกสำรอง หรือ พุงทะลาย สมุนไพร ช่วยลดความอ้วน ลักษณะของต้นสำรองเป็นอย่างไร คุรค่าทางโภชนาการลูกสำรอง สรรพคุณของลูกสำรอง เช่น ดูดไขมัน บำรุงร่างกาย แก้เจ็บคอ เป็นยาระบาย ช่วยขับพยาธิ โทษของลูกสำรองมีอะไรบ้าง

Fongza.com เว็บไซต์ที่ทำเนื้อหาเกี่ยวกับการให้ความรู้ด้านสุขภาพ โดยเราเชื่อว่าสุขภาพที่ดีต้องดีทั้งสุขภาพกายและสุขภาพใจ เนื้อหาของเราจึงประกอบด้วย โรคต่างๆ การรักษาโรค สมุนไพร การเลี้ยงลูก แม่และเด็ก การออกกำลังกาย ความสวยความงาม โหงวเฮ้ง และ อาหารสุขภาพ โดยเน้นการให้ความรู้ ไม่ได้มีเจตนาให้คำวินิจฉัยการรักษาโรค การที่ท่านนำเนื้อหาของเราไปใช้ประโยชน์ให้ปรึกษาผู้เชียวชาญก่อน หากป่วยให้เข้ารับการรักษากับแพทย์เท่านั้น

ขอบคุณท่านผู้สนับสนุนการทำเนื้อหา ทรัพทย์ทวี จำหน่ายถุงกระสอบ ถุงกระสอบสำหรับงานขนย้ายต่างๆ ถุงสายรุ้ง ถุงไนลอน ถุงการ์ตูน และ ถุงล้อลาก ถุงราคาถูกที่ใครๆก็จับต้องได้