ดีปลี ( Long pepper ) สมุนไพรสรรพคุณหลากหลาย ลักษณะของต้นดีปลีเป็นอย่างไร คุณค่าทางโภชนาการ สรรพคุณของดีปลี เช่น ช่วยย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ โทษของดีปลี มีอะไรบ้าง

ดีปลี ( Long pepper ) สมุนไพรโบราณ แหล่งผลิตดีปลีที่ใหญ่ที่สุดในโลก คือ ประเทศอินโดนีเซียและประเทศมาเลเซีย ซึ่งประเทศไทยมีการปลูกดีปลีทางภาคใต้และภาคเหนือ ดีปลีนิยมนำผลมาทำเครื่องเทศ สรรพคุณช่วยย่อยอาหาร ขับปัสสาวะ

ต้นดีปลี ( Long pepper ) ชื่อวิทยาศาสตร์ของดีปลี คือ Piper retrofractum Vahl พืชตระกลูพริกไทย ชื่อเรียกอื่นๆของดีปลี เช่น ดีปลีเชือก ( ภาคใต้ ) ปานนุ ( ภาคกลาง ) ประดงข้อ (ภาคกลาง) พิษพญาไฟ ปีกผัวะ เป็นต้น

ลักษณะของต้นดีปลี

ถิ่นกำเนิดของต้นดีปลีอยู่ที่เกาะโมลัคคาส ( Moluccas ) ที่มหาสมุทรอินเดีย เป็นไม้เถา เจริญเติบโตได้ดีในที่ชุ่มชื้น ชอบแสงแดดรำไร ลักษณะของต้นดีปลี มีดังนี้

• ลำต้นดีปลี ลักษณะเป็นเถา มีรากฝอยบริเวณข้อของลำต้น เพื่อยึดเกาะตามไม้ใหญ่ เถาดีปลีค่อนข้างเหนียว มีข้อนูน แตกกิ่งก้านสาขามาก
• ใบดีปลี ลักษณะเป็นใบเดี่ยว คล้ายไข่แกมขอบขนาน ใบสีเขียวเข้ม ลักษณะใบเป็นมัน ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบ
• ดอกดีปลี หรือ ผลดีปลี ลักษณะยาว ผลอัดกันแน่นเป็นช่อทรงกระบอก โคนใหญ่กว่าปลายไม่มาก ปลายผลดีปลีเล็กมน ผลดีปลีสดสีเขียว ผลสุกสีแดง ผิวของผลค่อนข้างหยาบ มีกลิ่นหอม รสเผ็ดร้อน

สรรพคุณของดีปลี

การใช้ประโยชน์จากดีปลีด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ได้หลายส่วน จากข้อมูลทางเภสัชวิทยาของดีปลี
พบว่าดีปลี มีฤทธิ์ต้านเชื้อราและเชื้อแบคทีเรีย ช่วยรักษาแผลในกระเพาะอาหาร ช่วยให้นอนหลับ ลดไขมันในเส้นเลือด ลดระดับน้ำตาลในเลือด การใช้ประโยชน์จากดีปลี ใช้ ผล ใบ ราก ดอก และ ผล สรรพคุณของดีปลี มีดังนี้

• ผลดีปลี สรรพคุณแก้พิษงู ช่วยขับเสมหะ แก้ไอ ลดไข้ แก้ปวดฟัน รักษาอัมพฤกษ์ รักษาอัมพาต แก้อาการปวดเมื่อยตามเส้นเอ็น แก้ท้องร่วง ช่วยขับลม แก้จุกเสียดแน่นท้อง แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้คลื่นไส้อาเจียน แก้หอบหืด รักษาริดสีดวง แก้อาการวิงเวียนศีรษะ เป็นยาขับระดู
• รากดีปลี สรรพคุณช่วยลดไข้ รักษาอัมพฤกษ์ รักษาอัมพาต แก้ท้องร่วง แก้อาการจุกเสียด รักษาลำไส้อักเสบ ช่วยขับแก๊สในในกระเพาะอาหาร
• เถาดีปลี สรรพคุณช่วยขับเสมหะ แก้ปวดฟัน แก้อาการปวดท้อง ช่วยขับลม แก้จุกเสียด แก้อืดเฟ้อ รักษาท้องร่วง รักษาแผลฟกช้ำ แก้ปวดเมื่อยตามตัว ช่วยขับปัสสาวะ
• ใบดีปลี สรรพคุณแก้ไอ แก้อาการปวดเมื่อย แก้ปวดเส้นเอ็น
• ดอกดีปลี สรรพคุณแก้คลื่นไส้อาเจียน แก้เวียนหัว ช่วยขับลม แก้ท้องเสีย แก้ปวดท้อง รักษาโรคหืดหอบ ช่วยขับเสมหะ แก้อาการไอ รักษาโรคหลอดลมอักเสบ รักษาโรคริดสีดวงทวาร

โทษของดีปลี

สำหรับการใช้ประโยชน์จากดีปลี ด้านสมุนไพร มีข้อควรระวังในการรับประทานดีปลี ดังนี้

• การรับประทานดีปลีมากเกินไป จะทำให้กระเพาะอาหารอักเสบได้ หรือ แสบทวารหนักต้อนขับถ่าย เพราะ ดีปลีมีรสเผ็ดร้อน
• การกินดีปลีทำให้ร่างกายร้อน สำหรับผู้ป่วยที่มีไข้ ไม่ควรรับประทานดีปลี เพราะ จะทำให้ไข้สูงขึ้น
• สตรีมีตั้งครรภ์ ห้ามรับประทานดีปลี อาจจะทำให้แท้งบุตรได้ เพราะทำให้ความร้อนในร่างกายสูง เป็นอันตรายต่อบุตรในท้อง

หม่อน หรือ มัลเบอร์รี ใบหม่อนใช้เลี้ยงตัวไหม ต้นหม่อนอายุยาวนานถึง 100 ปี ผลหม่อน คุณค่าทางโภชนาการสูง ลักษณะของต้นหม่อน เป็นอย่างไร สรรพคุณของหม่อน โทษของหม่อน

สำหรับการเลี้ยงไหม ใบหม่อมมีความสำคัญ ใบหม่อนเป็นอาหารของหนอนไหม หม่อน หรือ มัลเบอร์รี่ ( Mulberry ) ยังเป็นผลไม้ คุณค่าทางโภชนาการสูงมีประโยชน์ต่อสุขภาพ ชาใบหม่อนเป็นสมุนไพรชั้นยอด

ต้นหม่อน หรือ ต้นมัลเบอร์รี่ ( Mulberry ) ชื่อวิทยาศาสตร์ของหม่อน คือ Morus alba Linn. ชื่อเรียกอื่นๆของหม่อน เช่น มอน ( อีสาน ) ซึงเฮียะ ซึงเอียะ (แต้จิ๋ว) ซางเย่ (จีน) เป็นต้น

ชนิดของต้นหม่อน

สำหรับต้นหม่อนมี 2 ชนิด คือ หม่อนกินผล เรียก Black Mulberry ผลโต ผลสุกสีดำ รสเปรี้ยวอมหวาน และ หม่อนเลี้ยงไหม เรียก ( White Mulberry ) เป็นหม่อนใบใหญ่ ใบหม่อนนำมาให้หนอนไหมรับประทาน เพื่อนำเส้นใยไหมมาใช้ประโยชน์นำมาทำสิ่งทอ

ลักษณะของหม่อน

ต้นหม่อน ถิ่นกำเนิดอยู่ที่ประเทศจีนตอนใต้ และ เทือกเขาหิมาลัย เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง พบได้ทั่วไปในป่าดิบในประเทศไทย และ ต้หม่อนกินใบปลูกมาในภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ลักษณะของต้นหม่อน มีดังนี้

• ลำต้นหม่อน ลำต้นตั้งตรง สูงประมาณ 2 เมตร แตกกิ่งก้านไม่มาก เปลือกลำต้นเรียบ สีน้ำตาลแดง มีเส้นแตกที่เปลือกผิว
  ต้นหม่อน
• ใบหม่อน ลักษณะเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับตามกิ่ง ใบเป็นรูปไข่ ปลายใบแหลมยาว สีเขียว ขอบใบหยักเว้าเป็นพู ใบค่อนข้างหนา หลังใบสากระคายมือ
• ดอกหม่อน ลักษณะดอกออกเป็นช่อ ดอกออกตามซอกใบและปลายยอด ดอกเป็นรูปทรงกระบอก กลีบดอกสีขาว
• ผลหม่อน เจริญเติบโตจากดอก ผลออกเป็นกระจุก ตามซอกใบ ลักษณะผลเป็นรูปทรงกระบอก ยาวประมาณ 2 เซนติเมตร ผลสดสีเขียว ผลสุกเป็นสีม่วงแดง เนื้อผลนิ่ม ฉ่ำน้ำ รสเปรี้ยวอมหวาน

คุณค่าทางโภชนาการของหม่อน

สำหรับประโยชน์ของหม่อนด้านการบริโภค นักโภชนาการได้ศึกษาคุณค่าทางโภชนาการของใบหม่อนและผลหม่อน โดยคุณค่าทางโภชนาการของหม่อน มีดังนี้

คุณค่าทางโภชนาการของใบหม่อน ขนาด 100 กรัม มีสารอาหารสำคัญ ประกอบด้วย โปรตีน 22.60 % คาร์โบไฮเดรต 42.25 % และ ไขมัน 4.57 %  มี กรดอะมิโน 18 ชนิด อีกทั้งยังอุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุต่าง ๆ โดยเฉพาะแคลเซียมที่สูงเป็นพิเศษ มีสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น โพลีพีนอลรวม เควอซิติน เคม-เฟอรอล และรูติน

คุณค่าทางโภชนาการของผลวหม่อน ขนาด 100 กรัม มีสารอาหารสำคัญประกอบด้วย โปรตีน 1.68 กรัม คาร์โบไฮเดรต 21.35 กรัม ไขมัน 0.47 กรัม กากใยอาหาร 2.03 กรัม แคลเซียม 0.21 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 0.07 มิลลิกรัม เหล็ก 43.48 มิลลิกรัม วิตามินซี 25 มิลลิกรัม วิตามินเอ 50.65 มิลลิกรัม วิตามินบี1 3.66 มิลลิกรัม วิตามินบี2 930.10 มิลลิกรัม วิตามินบี6 6.87 มิลลิกรัม กรดโฟลิก 3.42 มิลลิกรัม

สารสำคัญต่างในหม่อน มีมากมาย ดังนี้

• ผลหม่อน มีสารanthocyanin
• ใบหม่อน มีสารต่างๆ เช่น flonoid phytoestrogen , triterpene , ceramide , mulberroside , kuwanon L , ulberrofuran A , sangenone C
• กิ่งและลำต้นหม่อน มีสารต่างๆ เช่น 2-oxyresveratrol , mulberroside F

สรรพคุณหม่อน

สำหรับการใช้ประโยชน์จากหม่อน ด้านการบำรุงร่างกายและการรักษาโรค สามารถใช้ประโยชน์จาก ผล ใบ กิ่งและลำต้น สรรพคุณของหม่อน มีดังนี้

• ผลหม่อน สรรพคุณช่วยป้องกันเลือดออกตามไรฟัน แก้กระหายน้ำ ป้องกันมะเร็งที่ระบบทางเดินอาหาร
• ใบหม่อน สรรพคุณช่วยผ่อนคลาย แก้ร้อนใน แก้กระหายน้ำ รักษาไข้หวัด แก้ปวดหัว แก้เวียนศรีษะ แก้ไอ แก้เจ็บคอ แก้คอแห้ง ป้องกันมะเร็ง ช่วยต้านอนุมูลอิสระ ลดการเสื่อมสภาพของเซลล์ รักษาเบาหวาน ลดน้ำตาลในเลือด ลดคลอเลสเตอรอลในเลือด ป้องกันโรคหัวใจและหลอดเลือด ลดความดันโลหิต ต้านเชื้อแบคทีเรีย แก้ท้องเสีย
• กิ่งและลำต้นของหม่อน สรรพคุณบรรเทาอาการปวดตามข้อและกล้ามเนื้อ ลดอาการมือเท้าเป็นตะคริว

โทษของหม่อน

สำหรับหารใช้ประโยชน์จากหม่อน มีข้อควรระวังในการใช้ประโยชน์ โทษของหม่อน มีดังนี้

• ใบหม่อน สรรพคุณช่วยลดความดันโลหิต สำหรับผู้ป่วยภาวะความดันต่ำ ไม่ควรบริโภคหรือใช้ประโยชน์จากใบหม่อน
• ใบหม่อนสรรพคุณลดน้ำตาลในเลือด สำหรับผู้ป่วยที่กำลังผ่าตัด ควรงดการกินใบหม่อน เพราะ อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ มีผลเสียต่อการห้ามเลือด

 

หม่อน หรือ มัลเบอร์รี พืชพื้นเมือง ใบหม่อนใช้เลี้ยงตัวไหม ต้นหม่อนอายุยาวนานถึง 100 ปี ผลหม่อน ก็มีคุณค่าทางโภชนาการสูง ลักษณะของต้นหม่อน เป็นอย่างไร สรรพคุณของหม่อน โทษของหม่อน