โรค Disease ภาวะความผิดปรกติของร่างกายหรือจิตใจ ความรู้เกี่ยวกับโรคจึงมีความสำคัญไม่ควรมองข้าม โรคมีอะไรบ้าง สาเหตุ อาการ การรักษาและแนวทางการป้องกัน
ความหมายของโรค อาการ และ ภาวะ
โรค หมายถึง ความผิดปกติของระบบอวัยวะ หรือ เนื้อเยื่อ ของร่างกาย สาเหตุของการเกิดโรคนั้นมีหลายสาเหตุ เช่น การติดเชื้อโรค ความผิดปรกติของร่างกายโดยครง การถ่ายทอดทางพันธุกรรม เป็นต้น
อาการ หมายถึง การแสดงออกของร่างกายที่เกิดจากความผิดปกติจากการเกิดโรค ลักษณะของอาการที่แสดงออกมา เช่น ปวดศีรษะ ปวดท้อง ไอ เป็นต้น
ภาวะ หมายถึง ความผิดปกติของร่างกายและจิตใจ เป็นลักษณะของการแสดงอาการ เช่น ภาวะเบื่ออาหาร คำว่า ภาวะ และ คำว่า โรค ความหมายเหมือนกัน
องค์ประกอบของการเกิดโรค
สำหรับประกอบของการเกิดโรคนั้น ประกอบไปด้วย 3 องค์ประกอบ คือ แหล่งของโรค การแพร่กระจายของโรค และ ผู้ป่วยหรือตัวการทำให้เกิดโรค รายละเอียดขององค์ประกอบการเกิดโรคมี ดังนี้
- แหล่งของโรค ( Source ) คือ ที่มาของสาเหตุการเกิดโรค ซึ่งส่วนมากเป็น เชื้อโรค ซึ่งแหล่งของการเกิดโรคมีทั้งทางกายภาพ ทางเคมี ทางชีวภาพ และ ทางสังคม นอกจากเชื้อโรคที่เป็นสาเหตุของการเกิดโรค การรับสารเคมี และ การสะสมของไขมันและน้ำตาลในเลือด รวมถึง ภาวะความเครียด เป็นแหล่งของโรค
- การแพร่กระจายโรค ( Mode of transmission ) ซึ่งการรับแหล่งของโรคเข้าสู่ร่างกาย หากมองทางกายภาพ จะเป็นการรับเชื้อโรค ทาง การหายใจ การสัมผัส การกิน เป็นต้น
- ผู้ป่วย หรือ ตัวการที่ทำให้เกิดโรค ( Patient or pathogens ) องค์ประกอบสำคัญของการเกิดโรค คือ ผู้ที่เกิดโรค หรือ ผู้ป่วย การรักษาสภาพร่างกายให้แข็งแรง เพื่อให้มีภูมิต้านทานโรคเมื่อเกิดอาการต่างๆ การอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ดี การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ และ การออกกำลังกาย ลดความเสี่ยงการเกิดโรคได้มากที่สุด
ประเภทของโรค
สำหรับการแบ่งประเภทของโรค เราแบ่งชนิดของโรคตามความผิดปรกติที่เกิดกับอวัยวะต่างๆ ซึ่งมีหลายระบบในร่างกาย เช่น ระบบเลือด ระบบหัวใจ ระบบสมอง ระบบทางเดินอาหาร ระบบทางเดินหายใจ เป็นต้น รายละเอียดของโรคประเภทต่างๆ มีดังนี้
โรคติดต่อ คือ โรคที่สามารถติดต่อจากคนสู่คน หรือ สัตว์สู่คน สาเหตุของโรคติดต่อ มักเกิดจากการติดเชื้อโรค ผ่านทางช่องทางการแพร่กระจายของโรค เช่น การสัมผัส การหายใจ การกิน เป็นต้น สำหรับโรคที่เกี่ยวกับการติดต่อ มีดังนี้
โรคระบบการมองเห็นและดวงตา คือ โรคที่เกิดจากการผิดปรกติของสายตา และ ดวงตา ซึ่งส่งผลกระทบต่อการมองเห็น โดยตรง ซึ่งโรคตา เกิดได้ทั้งจากปัจจัยการติดเชื้อและปัจจัยอื่นๆ โรคเกี่ยวกับดวงตา มีดังนี้
โรคระบบต่อมไร้ท่อและฮอร์โมน คือ โรคที่เกิดจากความผิดปรกติของระบบฮอร์โมนของร่างกาย ฮอร์โมนทำให้ร่างกายสมดุลย์ การที่มีระดับฮอร์โมนมาก หรือ น้อย เกินไปทำให้เกิดโรคระบบต่อมไร้ท่อ โรคเกี่ยวกับฮอร์โมน มีดังนี้
โรคระบบประสาทและสมอง คือ โรคที่เกิดขึ้นกับระบบประสาท และ สมอง ซึ่งสมองเป็นส่วนที่สั่งให้รับประสาททำงาน การที่เกิดโรคเกี่ยวกับสมอง จัดว่าเป็นโรครุนแรง ส่วนมากผู้ป่วยโรคทางสมอง จะเป็นผู้ป่วยติดเตียง โรคเกี่ยวกับระบบประสาทและสมอง มีดังนี้
โรคระบบทางเดินอาหาร คือ โรคที่เกิดขึ้นกับระบบทางเดินอาหาร ซึง เริ่มตั้งแต่หลอดอาหาร ลำไส้ กระเพาอาหาร ลำไส้เล็ก ลำไส้ใหญ่ ถึง ระบบขับถ่าย เป็นโรคที่เกิดภายในร่างกาย การตรวจและรักษาทำได้ยาก โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร มีดังนี้
โรคเกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือด คือ โรคที่เกิดขึ้นกับหัวใจ และ ระบบหลอดเลือด หัวใจกับเลือดต้องทำหน้าที่ประสานกัน การที่ระบบหลอดเลือดผิดปรกติ จะส่งผลกระทบต่อหัวใจ โรคเกี่ยวกับหัวใจและหลอดเลือด มี ดังนี้
โรคระบบทางเดินหายใจและปอด คือ โรคที่เกิดขึ้นจากการผิดปรกติของระบบการหายใจของร่างกาย ที่เริ่มตั้งแต่ จมูก จนถึง ปอด ส่วนนี้เป็นส่วนที่ร่างกายรับเอาออกซิเจนเข้าสู่ร่างกาย หากเกิดโรคที่ระบบทางเดินหายใจ จะทรมาน ส่งผลต่อการดำรงชีวิต โรคระบบทางเดินหายใจ มีดังนี้
- โรคไซนัสอักเสบ
- โรคมะเร็งปอด
- โรคถุงลมโป่งพอง
- โรคหวัด
- โรคหืดหอบ
- โรคปอดบวม
- โรคหลอดลมอักเสบ
- ติดเชื้อไวรัสโคโรน่า
โรคหูคอจมูก คือ โรคที่เกิดจากความผิดปรกติ ของ หู คอ และ จมูก อวัยวะทั้ง 3 ส่วนนี้ ส่งผลต่อระบบการทรงตัวของร่างกาย เชื่อมต่อระบบประสาทและระบบทางเดินหายใจ โรคหูคอจมูก มีดังนี้
โรคกระดูกและไขข้อ คือ ความผิดปรกติของร่างกาย ที่เกิดขึ้นกับกระดูกและไขข้อ ผู้ป่วยโรคกระดูกและไขข้อ จะเจ็บปวด ทรมาน โรคกระดูกและไขข้อ เกิดกับทุกคน เพราะ ร่างกายมีความเสื่อมตามวัย โรคข้อและกระดูก มีดังนี้
- โรคกระดูกพรุน
- โรคปลอกหุ้มเอ็นอักเสบ
- โรคข้ออักเสบจากการติดเชื้อ
- โรครูมาตอยด์
- โรคเก๊าท์
- โรคข้อเสื่อม
- โรคกดทับเส้นประสาทบริเวณข้อมือ
- โรคคาวาซากิ
- โรคไขสันหลัง
- หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท
โรคไต คือ โรคที่เกิดขึ้นกับระบบเลือดและการรักษาสมดุลย์ของน้ำและเลือดในร่างกาย ผู้ป่วยโรคไตจะมีอาการบวมน้ำ คือ ตัวบวม ระบบเลือดก็จะไม่ดี โรคเกี่ยวกับไต มีดังนี้
- โรคนิ่วในไต
- โรคไตอักเสบ
- โรคภูมิต้านทานตนเอง
โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ คือ การติดเชื้อโรคที่เกิดจากการมีเพศสัมพันธ์ โรคที่ทำให้ร่างกายผิดปรกติจากการมีเพศสัมพันธ์ อย่างไม่ปลอดภัย โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ มีดังนี้
- แผลเริมอ่อน
- ซิฟิลิสเทียม
- หูดหงอนไก่
- โรคติดเชื้อHPVs
- เริม
- หนองในเทียม
- โรคหนองใน
- โรคซิฟิลิส
- อุ้งเชิงกรานอักเสบ
- โลน
โรคตับ คือ โรคที่เกิดกับระบบการขับของเสียออกจากร่างกาย ตับจะมีหน้าที่ดูดสารอาหารเข้าสู่ร่างกาย หากตับทำงานผิดปรกติ ร่างกายไม่สามารถดูดสารอาหารที่สำคัญ และ เกิดการสะสมของของเสียในร่างกาย ส่งผลต่อโรคต่างๆมากมาย โรคเกี่ยวกับตับ มีดังนี้
- มะเร็งตับ
- โรคตับแข็ง
- ตับวาย
- พยาธิใบไม้ในตับ
โรคเด็ก คือ โรคที่เกิดขึ้นกับเด็ก ส่วนมากจะเกิดจากภาวะภูมิคุ้มกันโรคยังต่ำ เนื่องจากร่างกายยังไม่โตเต็มที่ นอกจากการติดเชื้อโรคแล้ว โรคที่เกิดขึ้นจากการถ่ายทอดทางพันธุกรรม ก็เป็นโรคเด็ก โรคเกี่ยกับเด็ก มีดังนี้
โรคผิวหนัง คือ โรคที่เกิดขึ้น และ แสดงออกกับผิวหนังโดยตรง ส่วนมากเกิดจากการติดเชื้อโรค เมื่อเกิดโรคผิวหนัง ทำให้เชื้อโรคต่างๆสามารถเข้าสู่ร่างกายได้ง่ายขึ้น เป็นสาเหตุของโรคอีกหลายโรคหากไม่รักษา โรคเกี่ยวกับผิวหนัง มีดังนี้
โรคพยาธิ คือ โรคที่เกิดจากการมีปรสิต และ พยาธิ อาศัยอยู่ในร่างกาย เกิดการสร้างสารพิษ และ การแย่งสารอาหารที่สำคัญ ต่อร่างกาย โรคพยาธิ มีดังนี้
- โรคพยาธิในช่องคลอด
- โรคเท้าช้าง
- โรคพยาธิตัวตืด
- พยาธิเส้นด้าย
- พยาธิแส้ม้า
- พยาธิใบไม้ในตับ
โรคภูมิแพ้ คือ โรคที่เกิดกับภาวะภูมิคุ้มกันโรคของร่างกายบกพร่อง การแพ้ สามารถเกิดได้ ทางการกิน การสัมผัส และ การหายใจ โรคเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกันโรค มีดังนี้
- โรคแพ้ภูมิต้านทานตนเอง
- โรคพุ่มพวง
- โรคหืดหอบ
- โรคภูมิแพ้ที่ผิวหนัง
- โรคภูมิแพ้ที่ตา
- โรคแพ้อากาศ
โรคมะเร็ง คือ ภาวะการเกิดเนื้องอก และ เนื้อร้ายต่างๆ ที่อวัยวะของร่างกาย ซึ่งเนื้อร้ายสามารถทำลายและแพร่กระจายสู่อวัยวะต่างๆของร่างกาย รักษาได้ รักษายาก โรคมะเร็ง มีดังนี้
- โรคมะเร็งต่อมน้ำลาย
- โรคมะเร็งตับ
- โรคมะเร็งต่อมน้ำเหลือง
- โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก
- โรคมะเร็งเต้านม
- โรคมะเร็งช่องปาก
- โรคมะเร็งหลอดอาหาร
- โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่
- โรคมะเร็งปอด
- โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว
- โรคมะเร็งกระเพาอาหาร
- โรคมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ
- โรคมะเร็งปากมดลูก
โรคเกี่ยวกับช่องปาก คือ โรคที่เกิดขึ้นกับ เหงือก ฟัน ต่อมน้ำลาย และ ลิ้น โรคที่เกิดในช่องปาก สร้างความทรมาณต่อผู้ป่วย ส่งผลต่อการดำรงชีวิตโดยตรง โรคในช่องปาก มีดังนี้
- โรคปากแหว่งเพดานโหว่
- โรคปากเหม็น
- โรคเหงือกอักเสบ
- โรคลักปิดลักเปิด
- โรคมะเร็งต่อมน้ำลาย
- โรคแผลร้อนใน
- โรคฟันผุ
- ฟันคุด
- คราบหินปูน
- เลือดออกตามไรฟัน
ลักษณะของอาการป่วย
อาการป่วยจะแสดงลักษณะอาการต่างๆ ซึ่งอาการป่วยสามารถบ่งบอกถึงสาเหตุของโรคได้ระดับหนึ่ง ลักษณะของอาการป่วยต่างๆ มีดังนี้
- อาการปวด ( pain ) เป็นอาการความผิดปกติอย่างหนึ่งที่พบได้บ่อย พบได้ทุกเพศทุกวัย สามารถเกิดขึ้นได้ในทุกๆจุดของร่างกายขึ้ยอยู่กับสาเหตุหรือโรคต่างๆที่เป็น
- อาการแพ้ ( Allergic reaction ) เป็นปฏิกิริยาของร่ากายที่ตอบสนองต่อสารก่อภูมิแพ้ที่ไวมากกว่าปกติจนเกิดอาการแพ้ ทั้งนี้สารก่อภูมิแพ้จะเป็นตัวกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายให้หลั่งสารต้านสารก่อภูมิแพ้
- อาการไข้ ( Fever ) เป็นภาวะความผิดปกติของร่างกายที่มีผลทำให้อุณหภูมิของร่างกายสูงมากกว่าปกติ เพื่อตอบสนองต่อความผิดปกตินั้น ทั้งนี้ความผิดปกติส่วนมากจะมีผลมาจากการติดเชื้อ
- อาการคลื่นไส้อาเจียน ( Nausea and Vomiting ) เป็นอาการไม่ใช่โรคแต่โรคสามารถเป็นเหตุให้เกิดอาการนี้ได้ อาการนี้มักเกิดควบคุ่กัน เวลาเรียกจึงนิยมเรียกพร้อมกัน อาการคลื่นไส้จะเป็นอาการที่เกิดขึ้นมาก่อน ซึ่งนำไปสู่อาการอาเจียน
- อาการอ่อนเพลีย ( Fatigue ) เป็นอาการอย่างหนึ่งที่พบบ่อย พบได้ทุกเพศทุกวัย โดยเมื่ออายุมากขึ้นจะพบว่ามีอาการอ่อนเพลีย เหนื่อยล้าได้ง่ายกว่าวัยเด็ก ทั้งนี้อาการอ่อนเพลีย เหนื่อยล้าเป็นอาการความรู้สึก
- อาการชา ( Numbness ) เป็นอาการไม่ใช่โรค สามารถพบได้ทุกเพศทุกวัย และมีโอกาสพบได้บ่อยเมื่ออายุมากขึ้น เป็นอาการที่เกิดขึ้นกับกล้ามเนื้อ เนื้อเยื่อ และอวัยวะต่างๆ โดยเฉพาะ นิ้วมือ นิ้วเท้า แขน ขา ทำให้ไม่สามารถรับรู้ความรู้สึก
- อาการท้องเสีย ( Diarrhea ) คืออาการที่เกิดการอุจจาระเป็นของน้ำเหลว มากกว่า 3 ครั้งต่อวัน จะถือว่าเป็นอาการท้องเสีย ท้องร่วง ซึ่งเป็นอาการที่พบบ่อยในทุกเพศทุกวัย แต่พบมากในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี
- อาการไอ ( Cough ) เป็นอาการตอบสนองของร่างกายต่อสิ่งระคายเคืองในระบบทางเดินหายใจ การไอจากสิ่งระคายเคืองไม่สามารถควบคุมได้ เรียกว่าเป็นรีเฟรกของร่างกาย กลไกการไอเกิดจากการเริ่มหายใจเข้าปอด จากนั้นหายจากออกอย่างรุนแรงผ่านทางปาก
- อาการเบื่ออาหาร ( Anorexia ) เป็นอาการที่เกิดขึ้นได้ใน ผู้ป่วยโรคต่างๆ สามารถเป็นได้ทั้ง เพศชาย เพศหญิง อายุมาก อายุน้อย เมื่อมี อาการเบื่ออาหาร ก็สามารถเป็น สัญญาณการเกิดโรคต่างๆ ได้เช่นกัน ลักษณะเด่นที่เห็นได้ชัดเจน
โรค ( Disease ) คือ ภาวะความผิดปรกติของร่างกายหรือจิตใจ โรคต่างๆมีความหลากหลายและรุนแรงมากขึ้น ความรู้เกี่ยวกับโรคจึงมีความสำคัญไม่ควรมองข้าม โรคมีอะไรบ้าง สาเหตุของโรค อาการของโรค การรักษาและแนวทางการป้องกันโรค